ورم لثه چیست؟ علت، علائم و درمان قطعی آن
ورم لثه یکی از مشکلات شایع دهان و دندان است که اگر به موقع تشخیص داده و درمان نشود، می تواند به عوارض جدی تری منجر شود. این وضعیت معمولا با علائمی جزئی شروع می شود و به مرور شدت می گیرد. در این مقاله از لبخندفا به بررسی دلایل بروز ورم لثه، راه های درمان موثر و روش های پیشگیری از آن می پردازیم تا با آگاهی بیشتر بتوانید از سلامت لثه های خود محافظت کنید.
ورم لثه چیست؟
ورم لثه، یک نوع التهاب در لثه ها است که معمولاً به دلیل تجمع پلاک و باکتری ها در اطراف دندان ها و انواع بیماری های لثه ایجاد می شود. این عارضه یکی از شایع ترین مشکلات دهان و دندان است و اغلب به صورت قرمزی، تورم و خونریزی لثه ها هنگام مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان خود را نشان می دهد.
زمانی که پلاک ها (لایه نازک و چسبنده ای از باکتری ها و ذرات غذایی) در طول زمان بر روی دندان ها جمع می شوند و به لثه ها حمله می کنند، سیستم ایمنی بدن واکنشی به این باکتری ها نشان می دهد که به التهاب منجر می شود. این حالت در مراحل اولیه، می تواند تنها باعث بروز علائمی مانند خونریزی خفیف لثه ها و بوی بد دهان شود، اما در صورت عدم درمان، می تواند به مشکلات جدی تری مانند پریودنتیت (بیماری پیشرفته لثه) منجر شود که به آسیب ساختارهای نگهدارنده دندان ها و از دست رفتن دندان ها می انجامد.
تورم لثه معمولاً با رعایت بهداشت دهان و دندان، مسواک زدن مرتب، استفاده از نخ دندان و دهانشویه های ضد باکتری قابل درمان است. اگر علائم این عارضه به مدت طولانی ادامه یابد یا شدت پیدا کند، بهتر است به دندانپزشک مراجعه کنید تا از درمان های حرفه ای مانند اسکلینگ و روت پلنینگ برای پاکسازی عمیق لثه ها استفاده شود.
بیش تر بخوانید: چند نوع کیست دندان داریم؟
علت ورم لثه
| دسته‌بندی | علت | توضیحات |
|---|---|---|
| 🪥 بهداشت دهان | پلاک و باکتری | تمیز نکردن دندان |
| 🔄 تغییرات هورمونی | بلوغ، بارداری، یائسگی | حساسیت لثه |
| 🚬 سبک زندگی | سیگار کشیدن | کاهش گردش خون |
| 🧬 بیماری ها | دیابت، HIV، ضعف ایمنی | ضعف سیستم ایمنی |
| 💊 داروها | داروهای خشک کننده دهان | کاهش بزاق |
| 🦷 مشکلات دندانی | دندان کج، پروتز نامناسب | تجمع راحت پلاک |
| 🥦 تغذیه | کمبود ویتامین C | ضعف ایمنی |
متورم شدن لثه می تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. اگر بهداشت دهان و دندان به درستی رعایت نشود، پلاک ها و باکتری ها به سرعت در نواحی بین دندان ها و لثه ها تجمع می یابند و باعث عفونت و التهاب لثه می شوند. تغییرات هورمونی در دوره های مختلف زندگی مانند بلوغ، بارداری و یائسگی می تواند موجب افزایش حساسیت لثه ها و التهاب آن ها شود.
افرادی که سیگار می کشند بیشتر در معرض عفونت و بیماری های لثه قرار دارند؛ زیرا سیگار می تواند جریان خون در لثه ها را کاهش داده و بدن را در برابر عفونت های دهانی آسیب پذیرتر کند. برخی بیماری ها مانند دیابت، اچ آی وی و مشکلات ایمنی، فرد را به عفونت ها و ورم لثه حساس تر می کنند. علاوه بر این برخی داروها می توانند موجب خشکی دهان شوند که این خود می تواند به التهاب لثه کمک کند.
اگر پروتزها به درستی در دهان قرار نگیرند یا دندان ها کج باشند، تجمع پلاک و باکتری ها راحت تر خواهد بود و این وضعیت می تواند به التهاب لثه منجر شود. کمبود برخی ویتامین ها به ویژه ویتامین C نیز می تواند موجب تضعیف سیستم ایمنی و بروز التهاب لثه ها شود.
بیش تر بخوانید: علائم وجود کرم و باکتری دندان چیست؟
علائم
علائم التهاب و تورم لثه می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. شایع ترین علائم شامل موارد زیر است:
- قرمزی و تورم لثه ها: معمولاً لثه ها قرمز و متورم می شوند و در حالت عادی یا هنگام لمس، احساس درد و ناراحتی می کنند.
- خونریزی لثه ها: اگر هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن، لثه ها خونریزی کنند، این می تواند نشانه ای از التهاب باشد.
- بوی بد دهان: تجمع باکتری ها و پلاک ها در لثه ها باعث ایجاد بوی نامطبوع در دهان می شود.
- حساسیت لثه ها: افراد ممکن است حساسیت شدیدتری به غذاها و نوشیدنی های گرم و سرد احساس کنند.
روش های درمان ورم لثه
| روش درمان | توضیحات | نکته مهم |
|---|---|---|
| 🪥 رعایت بهداشت دهان | مسواک منظم و نخ دندان | استفاده از مسواک نرم و خمیردندان ضدباکتری |
| 🧴 دهانشویه آنتی باکتریال | کاهش باکتری و التهاب | مکمل مسواک و نخ دندان |
| 🦷 اسکیلینگ و روت پلنینگ | جرمگیری عمیق لثه | حذف پلاک و جرم زیر لثه |
| 💊 آنتی‌بیوتیک ها | کاهش عفونت شدید | مصرف تحت نظر پزشک |
| 🩺 جراحی لثه (فلپ جراحی) | تمیزکاری عمیق زیر لثه | مخصوص موارد شدید و پیشرفته |
| 🔄 تغییر سبک زندگی | ترک سیگار، کنترل قند و استرس | کمک به حفظ سلامت بلندمدت لثه ها |
درمان بادکردگی لثه با توجه به شدت آن متفاوت است. در ادامه، روش های موثر درمان التهاب لثه را به تفصیل توضیح می دهیم:
رعایت بهداشت دهان و دندان
اولین و مهم ترین گام در درمان التهاب لثه، رعایت بهداشت دهان و دندان است. شما باید روزانه حداقل دو بار مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید تا ذرات غذایی و پلاک ها به طور کامل از بین دندان ها و لثه ها پاک شوند. استفاده از مسواک های نرم و خمیر دندان های ضد باکتریال توصیه می شود، زیرا این محصولات می توانند به کاهش تجمع باکتری ها کمک کنند.
دهانشویه های آنتی باکتریال
استفاده از دهانشویه های آنتی باکتریال می تواند در کاهش عفونت های باکتریایی و التهاب لثه موثر باشد. این دهانشویه ها اغلب حاوی موادی هستند که به از بین بردن باکتری ها و تسکین ورم کمک می کنند. استفاده از دهانشویه به عنوان مکملی در کنار مسواک و نخ دندان، بهبود بهداشت دهان و کاهش بوی بد دهان را نیز به همراه دارد.
درمان ورم لثه با تراشیدن و تمیز کردن دندان ها (اسکیلینگ)
در مواردی که پلاک ها به صورت عمقی در لثه ها نفوذ کرده اند، به کمک روش های حرفه ای مانند اسکلینگ و روت پلنینگ دندان ها و لثه ها تمیز می شوند. در این روش ها، پلاک ها و جرم هایی که به مرور زمان تجمع یافته اند، از سطح دندان و نواحی زیر لثه برداشته می شوند. اسکیلینگ باعث می شود که التهاب و عفونت لثه کاهش یابد.
بیش تر بخوانید: جرم گیری دندان به چه صورت انجام می شود؟
آنتی بیوتیک ها
در مواردی که تورم لثه شدید است و به درمان های خانگی پاسخ نمی دهد، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک های خوراکی یا موضعی تجویز کند. آنتی بیوتیک ها به کاهش عفونت باکتریایی کمک کرده و موجب کاهش تورم و درد می شوند. این داروها معمولاً در دوره های کوتاه مدت مصرف می شوند و باید طبق تجویز پزشک استفاده شوند.
بیش تر بخوانید: بهترین آنتی بیوتیک ها برای عفونت لثه کدامند؟
درمان ورم لثه با جراحی لثه
در موارد بسیار شدید التهاب لثه که سایر روش های درمانی موثر نبوده اند، ممکن است نیاز به جراحی باشد. جراحی لثه به نام فلپ جراحی (flap surgery) انجام می شود که طی آن، لثه ها به طور موقت از سطح دندان جدا شده و تمیزکاری عمیق در زیر لثه انجام می گیرد. این روش ها تنها برای موارد بسیار پیشرفته توصیه می شوند.
بیش تر بخوانید: هزینه جراحی لثه به طور میانگین در سال 1403 چقدر است؟
تغییر سبک زندگی
بسیاری از عادات ناسالم می توانند در ایجاد یا تشدید التهاب لثه موثر باشند. سیگار کشیدن، مصرف زیاد قند و استرس از عواملی هستند که به التهاب لثه کمک می کنند. ترک سیگار، کاهش مصرف شکر و کنترل استرس می تواند به بهبود وضعیت لثه ها و جلوگیری از عود التهاب کمک کند.
استفاده از مواد طبیعی و درمان های خانگی برای درمان ورم لثه
درمان های خانگی نیز می توانند به بهبود التهاب لثه کمک کنند. غرغره کردن با آب نمک یکی از روش های مؤثر است که به تمیز نگه داشتن دهان و کاهش التهاب کمک می کند. همچنین، روغن نارگیل یا روغن کنجد با خاصیت ضد باکتریایی و ضدالتهابی خود می تواند در درمان التهاب مؤثر باشد.
چه زمانی ورم لثه خطرناک است؟
ورم لثه زمانی خطرناک می شود که بدون درمان باقی بماند و التهاب به مرور پیشرفت کند. اگر ورم لثه همراه با علائم زیر باشد، نیاز فوری به مراجعه به دندانپزشک دارد:
- خونریزی مکرر و شدید لثه هنگام مسواک یا نخ دندان
- درد و حساسیت زیاد در لثه ها
- عقب‌رفتگی لثه و نمایان شدن ریشه دندان
- بوی بد دائمی دهان که با رعایت بهداشت بهتر نمی شود
- تشکیل چرک یا عفونت در ناحیه لثه
- لق شدن یا حرکت دندان ها
- تورم و قرمزی شدید که به نواحی اطراف صورت یا گردن سرایت کند
این علائم ممکن است نشان‌دهنده پیشرفت التهاب به بیماری های جدی تر مثل پریودنتیت باشد که می تواند منجر به آسیب دائمی به بافت های نگهدارنده دندان و حتی از دست دادن دندان شود. در چنین شرایطی، درمان تخصصی و فوری ضروری است.
ورم لثه در کودکان
ورم لثه در کودکان یکی از مشکلات شایعی است که نباید نادیده گرفته شود. اگرچه ممکن است در ظاهر بی خطر به نظر برسد، اما در صورت بی توجهی می تواند زمینه ساز مشکلات جدی تری در آینده شود.
| ردیف | علت | علائم | درمان و مراقبت |
|---|---|---|---|
| 1️⃣ | 🪥 بهداشت ضعیف دهان | خونریزی تورم بوی بد دهان | آموزش مسواک زدن مسواک نرم نخ دندان |
| 2️⃣ | 🌡️ تغییرات هورمونی | حساسیت التهاب لثه ها | رعایت بهداشت دهان معاینه منظم |
| 3️⃣ | 🍬 مصرف زیاد شیرینی | تجمع پلاک التهاب پوسیدگی دندان | کاهش قند رژیم غذایی سالم |
| 4️⃣ | 🦷 دندان درآوردن | قرمزی و تورم موضعی بی قراری کودک | کمپرس سرد ژل های موضعی مخصوص کودکان |
| 5️⃣ | 🦠 عفونت های دهانی | تب زخم دهان التهاب شدید | مراجعه به پزشک داروهای ضدویروس یا آنتی بیوتیک |
| 6️⃣ | 🧸 وسایل ارتودنسی یا ضربه | زخم یا تحریک در ناحیه لثه | تنظیم وسایل مراقبت از لثه معاینه دندانپزشک |
روش های پیشگیری از متورم شدن لثه
پیشگیری از التهاب لثه نسبت به درمان آن آسان تر و مقرون به صرفه تر است. مسواک زدن دوبار در روز، نخ دندان کشیدن و استفاده از دهانشویه های آنتی باکتریال به صورت منظم از بروز بیماری های لثه و التهاب آن ها جلوگیری می کند. سیگار می تواند به عفونت لثه کمک کرده و جریان خون را در لثه ها کاهش دهد. بنابراین توصیه می شود که در سیگار را ترک کنید. معاینه های دوره ای می توانند به شناسایی و درمان زودهنگام مشکلات کمک کنند. تغذیه مناسب و مصرف کافی ویتامین ها به خصوص ویتامین C می تواند به حفظ سلامت لثه ها کمک کند.
خلاصه
ورم لثه یکی از مشکلات شایع و قابل پیشگیری دهان و دندان است که با رعایت منظم بهداشت، تغذیه سالم، ترک عادت های مضر و مراجعه دوره ای به دندانپزشک، به راحتی می توان از آن جلوگیری کرد. در صورت مشاهده علائمی مانند خونریزی، تورم یا بوی بد دهان، بهتر است درمان را جدی بگیرید تا از پیشرفت آن به بیماری های جدی تر جلوگیری شود.
👋 برای آشنایی بیشتر با مشکلات لثه ، حتماً نگاهی به سایر مقالات جذاب این سایت بیندازید!
سوالات متداول
علائم رایج این مشکل شامل قرمزی، تورم و حساسیت لثه ها، خونریزی هنگام مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان، و بوی بد دهان است. در برخی موارد، لثه ها دردناک و متورم می شوند و احساس ناراحتی ایجاد می کنند.
تورم لثه عمدتاً به دلیل تجمع پلاک و باکتری ها در اطراف دندان ها ایجاد می شود. عدم رعایت بهداشت دهان، تغییرات هورمونی، بیماری های مزمن مانند دیابت، استفاده از سیگار و برخی داروها از عوامل دیگری هستند که می توانند باعث التهاب لثه شوند.
متورم شدن لثه طور مستقیم مسری نیست، اما باکتری های ایجادکننده این مشکل می توانند از فردی به فرد دیگر منتقل شوند. بنابراین، در صورت داشتن التهاب لثه، رعایت بهداشت فردی و خودداری از اشتراک وسایل بهداشتی مانند مسواک، می تواند از انتقال عفونت جلوگیری کند.
در برخی موارد، ورم می تواند با رعایت بهداشت مناسب دهان و دندان کاهش یابد. اما اگر درمان نشود، ممکن است به مشکلات جدی تری مانند بیماری های پریودنتال تبدیل شود که نیاز به درمان های تخصصی دارد. بنابراین، درمان به موقع بسیار مهم است.
بهترین روش پیشگیری از التهاب و سایر بیماری ها رعایت بهداشت دهان است. مسواک زدن حداقل دو بار در روز، استفاده از نخ دندان، استفاده از دهانشویه های ضد باکتری و مراجعه منظم به دندانپزشک برای پاکسازی دندان ها از پلاک و جرم به طور مؤثری از بروز مشکلات جلوگیری می کند.
