شماره گذاری دندان ها چیست و چه کاربردی دارد؟
آشنایی با شماره گذاری دندان ها به شما این امکان را می دهد که موقعیت هر دندان را دقیق تر بشناسید و حتی از روی عکس دندان یا دیاگرام های دندانی، شماره دندان ها را تشخیص دهید. در دندانپزشکی مدرن، هر یک از ۳۲ دندان دائمی دارای شماره مشخصی است که بر اساس سیستم های استاندارد تعیین می شود. این مقاله به بررسی اصول این سیستم ها، تفاوت دندان های شیری و دائمی در ساختار شماره گذاری و کاربردهای آن در درمان های دندانپزشکی می پردازد.
اهمیت شماره گذاری دندان ها چیست ؟
در مواردی که بیمار به دندانپزشک مراجعه می کند، نیاز است اطلاعات بیمار به صورت کامل در پرونده درج شود. از این رو دستیار دندانپزشک باید با شماره گذاری صحیح دندان ها آشنا باشد و بتواند اطلاعات دندان ها را در پرونده درج کند.
علاوه بر این ممکن است دندانپزشک قبل یا بعد از جراحی، نیاز داشته باشد، مراقبت هایی را برای دندان شما در نظر بگیرد و به شما بگوید روی دندان شماره مربوطه انجام دهید. از این رو می بایست با نام و شماره دندانتان بیشتر آشنا باشید تا بتوانید منظور دندانپزشک را بهتر متوجه شوید.
دندان پزشکان برای شناسایی سریع تر انواع دندان و موقعیت آن ها از سیستم نامگذاری دندان استفاده می کنند. این سیستم ها کاملا زود و به جای اشاره کردن به دندانی که آسیب دیده، از شماره اش استفاده می کنند. این نوع شماره گذاری دندان ها اغلب میان دندانپزشکان، دستیاران، متخصصان کاربرد دارد و اغلب بیماران صرفا به عنوان اطلاعات عمومی از آن استفاده می کنند. اگر هم مراجعان نام دندان را بدانند سعی می کنند بدون ایما و اشاره بهتر مشکل دندان را توضیح دهند.
بیش تر بخوانید: بهترین کلینیک های دندانپزشکی در تهران کدامند؟
انواع روش نام گذاری دندان ها
انواع روش های نام گذاری دندان ها به صورت زیر است:
| نام روش | منطقه مورد استفاده | ساختار شماره گذاری | کاربرد اصلی |
|---|---|---|---|
| سیستم یونیورسال | آمریکا و کانادا | شماره گذاری ۱ تا ۳۲ | درمان عمومی و دندانپزشکی |
| سیستم FDI | بین المللی | دو عددی (منطقه دهانی + دندان) | کاربرد علمی و آکادمیک |
| سیستم پالمر | اروپا و آسیا | نماد + عدد | ارتودنسی و برنامه ریزی درمان |
پالمر
یکی از روش های شماره گذاری دندان پالمر است. این روش در اغلب کلینیک ها و مطب ها مورد استفاده قرار می گیرد. در روش پالمر تمامی دندان ها به 4 بخش تقسیم می شود. (راست فک بالا، چپ فک بالا، راست فک پایین و چپ فک پایین ) به هر یک از این بخش ها یک کودانت گفته می شود.
هر کودانت دندان های دائمی شامل 8 دندان و هر کودانت دندان های شیری تعداد 5 دندان را شامل می شود. کودانت دندان های دائمی شامل 8 دندان است که به ترتیب از 1 تا 8 نامگذاری می شوند.به عبارتی کودانت دندان های شیری نیز شامل 5 دندان است که به ترتیب با حروف لاتین از A, B, C, D, E است. کودانت های شیری از جلو به عقب شماره گذاری می شود. نام هر یک از این دندان ها به ترتیب به صورت زیر است:
- سانترال
- لترال
- کانین
- پرمولار اول
- پرمولا دوم
- پرمولار سوم
- شیری
- سانترال شیری
- لترال شیری
- مولر اول شیری
- مولر دوم شیری
شماره گذاری دندان به روش یونیورسال یا ناسیونال
روش نامگذاری یونیورسال به عنوان متداول ترین شیوه نام گذاری در امریکا است. این روش به دندان های دائمی عدد 1 تا 32 و به دندان های شیری کودکان نیز عددی از 1 تا 20 را اختصاص می دهد. شماره گذاری دندان نیز از سمت راست فک بالا و از دندان عقل یا آسیای سوم آغاز و به دندان عقل فک پایین در سمت راست ختم می شود.
شماره گذاری دندان ها به روش اف دی آی (FDI)
FDI یکی از روش های نام گذاری دندان ها است که اغلب در کشورهای اروپایی و کانادا استفاده می شود. در این روش از 2 عدد برای نام گذاری استفاده می شود و از عدد اول برای مشخص کردن نیم فک و عدد دوم مشابه سیستم پالمر از اعداد 1 تا 8 استفاده می شود. عدد هر کودانت برای دندان های دائمی بین 1 تا 4 است و برای دندان های شیری بین 5 تا 8 است.
نحوه شماره گذاری دندان های شیری در کودکان
همه ما دوره کودکی را سپری کردیم و خاطره خوش دندان های شیری و افتادن هر یک از آن ها هرگز از خاطرمان نخواهد رفت. اما بیایید کمی بیشتر با دندان های شیری آشنا شویم:
دندان های شیری کودکان نیز شماره گذاری می شوند. اینکه دندان های شیری کودکان 20 عدد است و به صورت مساوی 10 عدد در فک بالا و 10 عدد در فک پایین قرار دارد. این 10 دندان در دو نیمه راست و چپ به شکل قرینه قرار گرفته اند. نام این دندان ها از خط وسط به طرف عقب به صورت زیر است:
- دندان پیش طرفی یا B.
- دندان نیش یا C.
- دندان آسیاب اول یا D.
- دندان آسیاب دوم یا E.
در نهایت با توجه به اینکه تعداد و نوع دندان ها در فک بالا و پایین یکسان است به دو صورت نیمه راست و چپ قابل تفکیک است.
کاربرد شماره گذاری دندان در ارتودنسی، ایمپلنت و جراحی های فک
شماره گذاری دندان ها فقط برای ثبت اطلاعات در پرونده نیست، بلکه در درمان های تخصصی مانند ارتودنسی، ایمپلنت و جراحی فک نقش کلیدی دارد. این سیستم به دندانپزشکان کمک می کند موقعیت دقیق هر دندان را مشخص کرده و برنامه ریزی درمانی دقیق تری داشته باشند. در جدول زیر، کاربردهای اصلی این شماره‌گذاری در حوزه‌های مختلف آمده است:
| 🦷 حوزه درمانی | کاربرد شماره‌گذاری | مثال |
|---|---|---|
| ارتودنسی | شناسایی دقیق دندان برای چیدمان براکت برنامه‌ریزی حرکت دندان ها کشیدن دندان خاص | کشیدن دندان 14 (پرمولر بالا راست) |
| ایمپلنت | تعیین موقعیت دقیق کاشت ایمپلنت طراحی قالب پروتز برنامه ریزی جراحی | ایمپلنت دندان 46 (آسیاب اول پایین راست) |
| جراحی فک و دهان | برنامه ریزی جراحی دندان عقل جراحی های زیبایی یا درمانی فک برداشت کیست یا ضایعه | جراحی دندان 38 (عقل پایین چپ) |
شماره دندان های کلیدی در سیستم های مختلف
در هر سیستم شماره گذاری، برخی دندان ها به دلیل نقش کلیدی در جویدن، صحبت کردن یا زیبایی ظاهری، بیش از بقیه مورد توجه هستند. شناخت شماره این دندان ها در سیستم های رایج مانند یونیورسال، FDI و پالمر به بیماران و متخصصان کمک می کند تا راحت تر ارتباط برقرار کرده و روند درمان را دقیق تر دنبال کنند. جدول زیر شماره‌گذاری دندان های اصلی را در هر سیستم به صورت مقایسه ای نمایش می دهد:
| 🦷 نوع دندان | یونیورسال | FDI | پالمر | موقعیت |
|---|---|---|---|---|
| دندان سانترال بالا چپ | 9 | 21 | └1 | جلو فک بالا، سمت چپ |
| دندان نیش پایین راست | 27 | 43 | ┐3 | کناری فک پایین، سمت راست |
| پرمولر اول بالا راست | 5 | 14 | ┘4 | بین نیش و آسیاب بالا راست |
| آسیاب اول پایین چپ | 19 | 36 | ┌6 | انتهای فک پایین، سمت چپ |
| دندان عقل بالا راست | 1 | 18 | ┘8 | آخرین دندان فک بالا، سمت راست |
انواع دندان ها
دندان های انسان انواع مختلفی دارند که هر کدام نقش و کاربرد خاصی در فرآیند جویدن، زیبایی و سلامت دهان ایفا می کنند. شناخت این انواع دندان ها و ویژگی های آن ها کمک می کند تا بهتر با عملکرد دهان آشنا شویم و اهمیت مراقبت از هر دسته را درک کنیم.
| نوع دندان | تعداد و محل | توضیحات | کاربرد و نقش |
|---|---|---|---|
| 🍼 دندان های شیری | 20 عدد (10 بالا، 10 پایین) | رشد از 6 ماهگی تا 3 سالگی شروع ریزش از 6-7 سالگی | حفظ فضای مناسب برای رویش دندان‌های دائمی |
| 🦷 دندان های دائمی | 32 عدد (28 تا 12 سالگی 32 تا 23 سالگی) | جایگزین دندان های شیری رشد از 6 سالگی شروع می شود | جویدن، زیبایی و عملکرد طبیعی دهان |
| ✂️ دندان های پیشین (اینسایزور) | 8 عدد (4 بالا، 4 پایین) | لبه تیز تک‌ریشه جلوی دهان | بریدن و گاز گرفتن غذا، نقش در زیبایی و تلفظ |
| 🐺 دندان های نیش (کانین) | 4 عدد (2 بالا، 2 پایین) | تاج نوک تیز تک ریشه بلندترین ریشه | پاره کردن و سوراخ کردن غذا حمایت لب ها |
| 🔪 آسیای کوچک (پرمولر) | 8 عدد (4 بالا، 4 پایین) | دو برجستگی روی تاج 1 یا 2 ریشه | خرد کردن و جویدن غذا |
| 🛠️ آسیای بزرگ (مولر) | 12 عدد (6 بالا، 6 پایین) | چند برجستگی روی تاج 2 یا 3 ریشه | آسیاب و له کردن غذا حمایت بافت گونه و زیبایی |
| ⚠️ دندان عقل (مولر سوم) | 4 عدد (در پشت آسیاب ها) | آخرین دندان دائمی ممکن است نهفته باشد | در صورت بروز مشکل معمولا کشیده می شود |
سخن آخر
در این مقاله، اهمیت و اصول شماره گذاری دندان ها به صورت جامع بررسی شد. آشنایی با سیستم های پالمر، یونیورسال و FDI و تمایز بین دندان های شیری و دائمی، ابزاری کلیدی برای دندانپزشکان و بیماران در جهت تسهیل تشخیص، برنامه ریزی درمان و ارتقا کیفیت مراقبت های دندانپزشکی است. این دانش تخصصی، ارتباط دقیق تر و موثرتری را میان تیم درمان و بیمار فراهم می کند و نقش مهمی در موفقیت درمان های ارتودنسی، ایمپلنت و جراحی ایفا می نماید.
پاسخ به سوالات رایج
در این قسمت این مقاله از لبخندفا به متداول ترین سوالات شما پیرامون اسم دندان ها در دندانپزشکی پاسخ خواهیم داد:
آشنایی با نام گذاری دندان ها معمولا برای بیماران الزامی نیست اما داشتن اطلاعات کافی باعث می شود هنگام مراجعه به دندانپزشک، درک بیشتری از توضیحات وی داشته باشید. اما جای نگرانی نیست و دندانپزشک همه چیز را برای شما شرح خواهد داد.
دندان های شیری و دائمی هر دو، طبق سه روش شماره گذاری می شود. روش پالمر رایج ترین سیستم شماره گذاری دندان در ایران است.
روش پالمر به عنوان رایج ترین شیوه نامگذاری دندان ها در ایران شناخته شده است .
