روکش زیرکونیا چیست؟ بررسی کامل مزایا، معایب و کاربردهای آن

روکش زیرکونیا یکی از بهترین گزینه ها برای ترمیم دندان های آسیب دیده و زیباسازی لبخند است. این روکش ها از جنس زیرکونیوم ساخته می شوند که مقاومت و دوام بسیار بالایی دارد. ظاهر طبیعی، استحکام زیاد و سازگاری با بافت دهان، باعث شده روکش زیرکونیا در دندانپزشکی زیبایی و درمانی بسیار محبوب شود. اگر به دنبال روشی مطمئن برای تقویت دندان های شکسته یا ضعیف هستید، روکش زیرکونیا می تواند انتخاب مناسبی باشد.

زیرکونیا چیست؟

زیرکونیا در واقع یک نوع ماده سرامیکی پیشرفته است که پایه اصلی آن یک فلز به نام زیرکونیوم دی اکسید است. این ماده به خاطر ویژگی های خیلی خوبی که دارد، در پزشکی و دندا نپزشکی خیلی زیاد استفاده می شود. کاربرد این ماده فقط در دندانپزشکی نیست و مثلاً در ساخت ایمپلنت های مختلف در بدن یا حتی مفاصل مصنوعی هم استفاده می شود.

کاربرد زیرکونیا در دندانپزشکی چیست؟

ردیف	💁 کاربرد	📜توضیحات
1️⃣	روکش دندان های آسیب دیده	استحکام و محافظت دندان ضعیف شده
2️⃣	افزایش دوام بعد از عصب کشی	جلوگیری از شکستگی مجدد دندان
3️⃣	روکش ایمپلنت های دندانی	ظاهر طبیعی برای دندان جایگزین
4️⃣	پل های دندانی زیرکونیا	پر کردن فضای خالی دندان ها
5️⃣	زیباسازی دندان های جلویی	اصلاح ظاهر و رنگ دندان های جلو
6️⃣	دندان های مصنوعی زیرکونیا	دندان مصنوعی مقاوم و طبیعی
7️⃣	لمینت دندان با زیرکونیا	لایه نازک زیبایی با مقاومت بالا
8️⃣	مناسب برای دندان های عقبی	مقاوم در برابر فشارهای جویدن

یکی از مهم ترین کاربردهای زیرکونیا در دندانپزشکی، استفاده از آن برای ساخت روکش دندان و یا ایمپلنت است. روکش زیرکونیا معمولاً برای دندان هایی به کار می رود که خیلی آسیب دیده اند. مثلاً وقتی:

• به شدت پوسیده شده اند
• شکستگی های بزرگی دارند
• یا بعد از عصب کشی (درمان ریشه) ضعیف شده اند و نیاز به محافظت دارند.

این روکش می تواند به تنهایی روی یک دندان آسیب دیده قرار بگیرد، یا به عنوان بخشی از یک پل دندانی استفاده شود، یا حتی روی پایه های ایمپلنت دندان نصب شود تا جای دندان از دست رفته را پر کند.

جدول مقایسه روکش های سرامیکی و زیرکونیا

ویژگی	روکش زیرکونیا	روکش سرامیکی (پرسلن / PFM)
جنس	سرامیک کریستالی (زیرکونیوم اکساید)	پرسلن به تنهایی یا پرسلن روی فریم فلزی
مقاومت مکانیکی	بسیار بالا، مناسب برای دندان های عقبی	نسبتاً کمتر، شکننده تر در فشارهای بالا
زیبایی ظاهری	طبیعی و نیمه شفاف، اما کمی مات	بسیار زیبا و شفاف، مشابه مینای طبیعی
دوام و طول عمر	عمر روکش دندان زیرکونیا بیشتر است زیرا در برابر سایش مقاوم تر است	دوام خوب، اما حساس تر به ترک یا لب پریدگی
سازگاری با بافت لثه	بسیار سازگار، بدون واکنش التهابی	در نوع فلزی ممکن است باعث تحریک لثه شود
احتمال بروز آلرژی یا حساسیت	بسیار کم، فاقد فلز	در نوع PFM به دلیل وجود فلز، احتمال حساسیت وجود دارد
خط تیره در لبه لثه	ندارد	در نوع فلزی ممکن است خط تیره نمایان شود
هزینه	نسبتاً بالاتر	معمولاً ارزان تر از زیرکونیا

مقایسه روکش زیرکونیا با سایر روکش ها

نوع روکش	زیبایی ظاهری	مقاومت	ماندگاری	حساسیت زا بودن	مناسب برای دندان های
زیرکونیا	بسیار بالا	بسیار بالا	۱۰–۱۵ سال یا بیشتر	بسیار کم	جلو و عقب
پرسلن با فلز (PFM)	متوسط تا بالا	بالا	۷–۱۰ سال	گاهی	عقب
سرامیکی کامل	بسیار بالا	متوسط	۵–۷ سال	کم	جلو
فلزی کامل	پایین	بسیار بالا	۱۵ سال یا بیشتر	ممکن است	عقب

چرا این روزها از زیرکونیا برای ساخت روکش دندان استفاده می کنند؟

دلایل زیادی وجود دارد که نشان می دهد چرا زیرکونیا برای ساخت روکش دندان تا این حد محبوب است:

• اول اینکه، روکش های زیرکونیا ظاهری خیلی طبیعی دارند و شبیه دندان های واقعی خود فرد به نظر می رسند.
• دوم، مقاومتشان در برابر فشار و شکستگی بسیار بالاست. این مساله باعث می شود برای دندان های خلفی که فشار زیادی هنگام جویدن تحمل می کنند هم مناسب باشند.
• همچنین، این ماده با بافت های دهان سازگار است و معمولاً باعث حساسیت یا تحریک لثه و بافت های اطراف نمی شود.
• روکش های زیرکونیا ماندگاری بالایی دارند و می توانند تا ۱۵ سال یا حتی بیشتر هم عمر کنند.
• نکته خوب دیگر این است که معمولاً برای گذاشتن روکش زیرکونیا، نیاز به تراش کمتری از مینای دندان سالم نسبت به بعضی انواع روکش های قدیمی تر هست.
• در نهایت این روکش ها را می توان هم در فک بالا و هم در فک پایین و روی هر دندانی استفاده کرد.

چند نوع روکش زیرکونیا داریم؟

ماده زیرکونیا که برای ساخت روکش دندان استفاده میشود، خودش انواع مختلفی دارد. انتخاب اینکه از کدام نوع استفاده شود، معمولا به این عوامل بستگی دارد:

• نیاز خاص بیمار
• اینکه روکش برای کدام دندان (جلو یا عقب) لازم است
• و نظر دندان دندانپزشک

به طور کلی چند مدل اصلی زیرکونیا برای روکش دندان وجود دارد:

۱. زیرکونیای مونو لیتیک  (Monolithic Zirconia)

این نوع روکش را کاملاً و به صورت یک تکه از ماده زیرکونیا می سازند. ویژگی اصلی آن مقاومت بسیار بسیار بالای آن است. همین باعث می شود که برای دندان های خلفی که هنگام جویدن فشار زیادی به آن ها وارد می شود، گزینه خیلی خوبی باشد. البته زیبایی ظاهری این نوع روکش زیرکونیا نسبت به انواع دیگر مقداری کمتر است، اما در عوض دوام و استحکام فوق العاده ای دارد و به راحتی نمی شکند.

۲.  روکش زیرکونیای لایه دار (Layered Zirconia)

در این مدل، هسته اصلی روکش از زیرکونیا ساخته می شود تا استحکام لازم را فراهم کند، اما روی سطح بیرونی آن یک لایه پرسلن (چینی) کار می شود. دلیل این کار این است که لایه پرسلن ظاهر زیباتر و طبیعی تری دارد و باعث می شود روکش شباهت بیشتری به مینای دندان طبیعی پیدا کند.

به همین خاطر، زیرکونیای لایه دار معمولاً برای دندان های جلویی که زیبایی آن ها اهمیت بیشتری دارد، مناسب تر است. در واقع این نوع، ترکیبی از استحکام زیرکونیا و زیبایی پرسلن است.

۳. زیرکونیای با شفافیت بالا  (High Translucent Zirconia)

این مدل یک نسخه جدیدتر و پیشرفته تر از زیرکونیا است. همانطور که از اسمش پیداست، این نوع روکش زیرکونیا شفافیت بیشتری دارد. به چه معنا؟ یعنی نور را بهتر از خودش عبور می دهد. این ویژگی باعث می شود ظاهر روکش خیلی طبیعی تر و شبیه تر به دندان های واقعی به نظر برسد.

(نکته ش اینه که: زیرکونیای با شفافیت بالا سعی می کنه تعادل خوبی بین زیبایی بالا و استحکام لازم برای دندان ها ایجاد کنه و خب و یک گزینه متعادل محسوب می شه).

مزایای روکش زیرکونیا چیست؟

• دوام بالا: یکی از مقاوم ترین مواد مورد استفاده در دندان پزشکی است
• زیبایی و تطابق رنگ: رنگ سفید طبیعی با شفافیت مشابه مینای دندان
• زیست سازگار: عدم تحریک لثه یا ایجاد حساسیت
• قابل استفاده در انواع موقعیت ها: برای تک دندان، پل یا ایمپلنت
• سازگاری با طراحی دیجیتال: قابل تولید با دقت بالا از طریق سیستم های CAD/CAM

معایب احتمالی این روکش چیست؟

• قیمت روکش زیرکونیا نسبت به روکش های معمولی قطعا بالاتر است
• در موارد نادر، ممکن است سایش دندان مقابل ایجاد کند
• در برخی مدل های قدیمی تر، زیبایی کمتر نسبت به سرامیک خالص

این روکش طی چه مراحلی نصب می شود؟

فرآیند ساخت و نصب روکش زیرکونیا معمولاً شامل مراحل زیر است:

1. آماده سازی دندان و تراش جزئی آن برای جای گیری روکش
2. قالب گیری دقیق (با مواد سنتی یا اسکن دیجیتال)
3. ساخت روکش در لابراتوار با طراحی دیجیتال (CAD/CAM)
4. نصب و تنظیم روکش بر روی دندان، با چسب مخصوص

این فرآیند در صورت وجود تجهیزات مدرن، در برخی مطب ها حتی می تواند در یک جلسه کامل شود.

هزینه روکش زیرکونیا چقدر است؟

هزینه این نوع روکش بسته به کشور، کلینیک، مهارت دندان پزشک و نوع زیرکونیا استفاده شده متغیر است.
در ایران، قیمت روکش زیرکونیا در سال ۱۴۰۴ معمولاً بین ۸ تا ۱۵ میلیون تومان متغیر است. البته این مبلغ بسته به برند مواد، لابراتوار، موقعیت کلینیک و تعداد دندان های درگیر می تواند بیشتر یا کمتر باشد.

بیشتر بخوانید: هزینه انواع روکش دندان در سال 1404

ماندگاری روکش زیرکونیا چقدر است؟

ماندگاری روکش زیرکونیا معمولاً بین ۱۰ تا ۱۵ سال است، اما در صورت رعایت بهداشت دهان و مراقبت های لازم می تواند حتی بیشتر هم دوام بیاورد. این روکش ها به دلیل استحکام بالا، مقاومت در برابر سایش و ظاهر طبیعی، جزو بادوام ترین گزینه های ترمیم دندان محسوب می شوند.

چطور طول عمر روکش زیرکونیا را بیشتر کنیم؟

برای افزایش ماندگاری روکش زیرکونیا، رعایت برخی نکات ساده مراقبتی و مراجعه منظم به دندانپزشک بسیار ضروری است.

ردیف	✅ نکته	🔧 توضیح
1️⃣	رعایت بهداشت دهان	مسواک زدن ۲ بار در روز و استفاده از نخ دندان ضروری است.
2️⃣	پرهیز از جویدن اجسام سخت	از شکستن یخ، آجیل سفت یا باز کردن بسته با دندان خودداری کنید.
3️⃣	معاینات منظم دندانپزشکی	هر ۶ ماه برای بررسی وضعیت روکش به دندانپزشک مراجعه کنید.
4️⃣	کنترل دندان قروچه	اگر دندان‌قروچه دارید، استفاده از نایت‌گارد در شب توصیه می‌شود.
5️⃣	پرهیز از مصرف مواد رنگ‌زا	مصرف زیاد چای، قهوه و دخانیات می‌تواند رنگ روکش را تغییر دهد.
6️⃣	مراقبت از لثه‌ها	استفاده از دهانشویه و رعایت بهداشت لثه عمر روکش را افزایش می‌دهد.

خلاصه

روکش زیرکونیا با دوام بالا، ظاهر طبیعی و سازگاری عالی با دهان، انتخابی ایده آل برای ترمیم دندان های آسیب دیده است. اگر به‌دنبال راه حلی ماندگار و زیبا هستید، این نوع روکش می تواند گزینه ای مطمئن باشد. مشورت با دندانپزشک متخصص، بهترین راه برای تصمیم گیری نهایی است.