ترتیب دندان درآوردان نوزاد: هر آنچه باید بدانید
یکی از جذاب ترین و در عین حال چالش برانگیزترین مراحل رشد کودک، دندان درآوردن نوزاد است. در این مرحله، بسیاری از والدین سوالات متعددی در ذهن دارند: چه زمانی اولین دندان نوزاد ظاهر می شود؟ ترتیب دندان درآوردان نوزاد چگونه است؟ علائم طبیعی و غیرطبیعی دندان درآوردن چیست؟ چگونه می توان به نوزاد در این دوره کمک کرد؟
در این مقاله از لبخندفا، قصد داریم به تمام این سوالات پاسخ دهیم و به طور کامل درباره ترتیب و زمان دندان درآوردن نوزادان، نکات مراقبتی و نکاتی برای آرام سازی نوزاد صحبت کنیم. پس تا پایان همراه ما باشید
دندان درآوردن نوزاد چیست؟
دندان درآوردن فرآیندی است که طی آن دندان های شیری کودک به تدریج از لثه خارج می شوند. این روند معمولاً از حدود ۶ ماهگی آغاز می شود، اما در برخی کودکان ممکن است زودتر یا دیرتر اتفاق بیفتد. در مجموع، این فرآیند تا حدود سه سالگی ادامه دارد.
زمان تقریبی دندان درآوردن نوزاد
اگرچه زمان دقیق دندان درآوردن در نوزادان متفاوت است، اما به‌طور کلی الگوی زیر رایج است:
- اولین دندان معمولاً بین ۴ تا ۷ ماهگی در می آید.
- بیشتر نوزادان تا ۱۲ ماهگی حدود ۴ تا ۶ دندان دارند.
- تا ۱۸ ماهگی اغلب ۸ تا ۱۲ دندان دارند.
- و تا سن ۳ سالگی معمولاً تمام ۲۰ دندان شیری کامل می شوند.
در ادامه به صورت دقیق تر به ترتیب دندان درآوردن نوزاد می پردازیم.
ترتیب دندان درآوردان نوزاد چگونه است؟
برخلاف تصور برخی والدین، دندان ها به صورت تصادفی ظاهر نمی شوند. بلکه یک الگوی تقریبی و مشخص دارند که به صورت زیر است:
دندان های پیشین میانی فک پایین (6 تا 10 ماهگی)
اولین دندان هایی که در نوزاد ظاهر می شوند، دندان های وسطی فک پایین هستند. این دندان ها بسیار باریک، سفید و نازک اند و ظاهر شدن آنها معمولاً با درد خفیف همراه است.
دندان های پیشین میانی فک بالا (8 تا 12 ماهگی)
پس از آن نوبت به دندان های وسطی فک بالا می رسد. بسیاری از والدین اولین عکس دندان دار نوزادشان را در همین مرحله می گیرند!
دندان های پیشین کناری (9 تا 13 ماهگی)
دندان های کناری بالا و پایین در ادامه در می آیند. این دندان ها کنار دندان های میانی قرار دارند و ظاهر نوزاد را بامزه تر می کنند.
دندان های آسیای اول (13 تا 19 ماهگی)
دندان های آسیا در پشت دهان ظاهر می شوند. ابتدا آسیاهای فک بالا و سپس فک پایین رشد می کنند. در این مرحله ممکن است نوزاد دچار تحریکات شدیدتری شود.
دندان های نیش (16 تا 22 ماهگی)
دندان های نیش بین دندان های کناری و آسیاها رشد می کنند. این دندان ها تیزترند و ممکن است درآمدشان کمی دردناک تر باشد.
دندان های آسیای دوم (23 تا 33 ماهگی)
آخرین گروه دندان های شیری، دندان های آسیای دوم هستند که در انتهای فک قرار دارند. با رشد این دندان ها، دندان های دهان کودک تقریباً کامل می شود.
جدول ترتیب دندان درآوردن نوزاد
| نام دندان | سن تقریبی رشد | فک بالا یا پایین |
| پیشین میانی | 6 تا 10 ماهگی | پایین |
| پیشین میانی | 8 تا 12 ماهگی | بالا |
| پیشین کناری | 9 تا 13 ماهگی | بالا/پایین |
| نیش | 16 تا 22 ماهگی | بالا/پایین |
| آسیا اول | 13 تا 19 ماهگی | بالا/پایین |
| آسیا دوم | 23 تا 33 ماهگی | بالا/پایین |
علائم دندان درآوردن نوزاد
برخی از نشانه هایی که ممکن است هنگام دندان درآوردن ظاهر شوند، عبارتند از:
- بی قراری و گریه های بی دلیل نوزاد؛
- تمایل به جویدن اشیاء؛
- افزایش آب ریزش دهان؛
- کم خوابی یا بی خوابی نوزاد؛
- قرمزی و التهاب لثه ها؛
- تب خفیف؛
- اسهال جزئی (در برخی موارد)؛
- بی اشتهایی موقتی؛
توجه: تب بالای ۳۸ درجه یا اسهال شدید نشانه دندان درآوردن نیست و نیاز به بررسی پزشکی دارد.
آیا ترتیب دندان درآوردن نوزاد همیشه یکسان است؟
خیر. اگرچه یک الگوی معمول وجود دارد، اما در برخی کودکان ترتیب دندان درآوردن نوزاد متفاوت است. برخی نوزادان ممکن است ابتدا دندان های بالایی را درآورند یا حتی هم زمان دو جفت دندان دربیاورند. مهم این است که رشد کلی دندان ها پیوسته و بدون تأخیر طولانی باشد.
راهکارهایی برای تسکین درد دندان درآوردن
استفاده از دندان گیر سرد
دندان گیرهایی که در یخچال سرد شده اند می توانند التهاب لثه را کاهش دهند و نوزاد را آرام کنند.
ماساژ لثه ها با انگشت تمیز
با انگشت تمیز یا پارچه نرم و مرطوب، به آرامی روی لثه نوزاد فشار دهید. این کار به کاهش فشار داخلی کمک می کند.
استفاده از غذاهای سرد (برای نوزادان بالای ۶ ماه)
پوره سیب سرد یا ماست سرد، خوراکی هایی هستند که برای تسکین درد دندان درآوردن نوزادان بالای 6 ماه استفاده می شود.
دادن چیزی برای جویدن
برخی اسباب بازی های مخصوص دندان درآوردن (غیر سمی و ایمن) برای جویدن مناسب اند.
استفاده از دارو با تجویز پزشک
در صورت درد شدید، پزشک ممکن است داروی بی حسی موضعی یا مسکن خفیف تجویز کند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر هر یک از موارد زیر را مشاهده کردید، حتماً با پزشک یا یک دندانپزشک کودک خوب مشورت کنید:
- تا سن ۱۲ ماهگی هیچ دندانی ظاهر نشده باشد.
- تب بالای ۳۸.۵ درجه
- علائم شدید اسهال یا استفراغ
- بی اشتهایی مداوم
- بوی بد دهان یا ترشح از لثه ها
اهمیت رعایت بهداشت دهان در دوران دندان درآوردن
بسیاری از والدین تصور می کنند چون دندان های نوزاد شیری اند، نیاز به مراقبت خاصی ندارند. اما این یک باور اشتباه است. از همان زمانی که اولین دندان ظاهر می شود:
- با گاز استریل یا پارچه نرم، دندان ها را تمیز کنید.
- بعد از ۱۸ ماهگی، از مسواک مخصوص کودک و خمیر دندان بدون فلوراید استفاده کنید.
- بعد از ۲ سالگی، کودک را برای چکاپ دندان نزد یک دندانپزشک ببرید.
آیا رشد دندان های شیری بر دندان های دائمی تاثیر دارد؟
بله. دندان های شیری نقش مهمی در تعیین فضای مناسب برای دندان های دائمی دارند. اگر دندان های شیری زودتر از موعد بیفتند یا دچار پوسیدگی شدید شوند، ممکن است آینده دندانی کودک را تحت تأثیر قرار دهند.
آیا دندان درآوردن نوزاد به ارتودنسی در آینده ارتباط دارد؟
بله، نحوه رشد و رویش دندان های شیری در دوران نوزادی می تواند تا حد زیادی بر وضعیت دندان های دائمی و احتمال نیاز به ارتودنسی در آینده تأثیر بگذارد. گرچه اکثر مشکلات ارتودنسی ریشه ژنتیکی یا ارثی دارند، اما نحوه در آمدن، افتادن و مراقبت از دندان های شیری هم نقش مهمی در این موضوع ایفا می کند.
در ادامه به برخی از عوامل مرتبط بین دندان درآوردن نوزاد و ارتودنسی در آینده اشاره می کنیم:
زمان بندی نادرست در دندان درآوردن
اگر دندان های شیری خیلی زود یا خیلی دیر ظاهر شوند، ممکن است نشانه ای از مشکلات رشدی در فک یا لثه ها باشند. این عدم تعادل می‌تواند در آینده باعث:
- بی نظمی دندان های دائمی
- کمبود یا افزایش فضای بین دندان ها
- اختلال در نحوه بسته شدن فک ها شود
ریزش زودهنگام دندان های شیری
گاهی به دلیل پوسیدگی شدید، دندان های شیری خیلی زود کشیده می شوند. از دست دادن زودهنگام دندان های شیری باعث می شود فضای مورد نیاز برای دندان های دائمی حفظ نشود و این مسئله در آینده منجر به:
- کج در آمدن دندان ها
- رویش دندان در جای اشتباه
- نیاز به درمان ارتودنسی شود
الگوی رشد نامتقارن یا غیرعادی فک
اگر نوزاد در طول رشد اولیه فکی دچار ناهنجاری هایی باشد (مثلاً فک بالا یا پایین خیلی جلو یا عقب باشد)، این مشکل در زمان دندان درآوردن می تواند خود را نشان دهد و بعدها به درمان ارتودنسی فک نیاز پیدا کند.
عادت های دهانی در دوران دندان درآوردن
برخی عادت ها که در دوره دندان درآوردن ایجاد می شوند، در صورت تداوم می توانند به کج شدن دندان ها و مشکلات فکی منجر شوند. از جمله:
- مکیدن انگشت
- استفاده طولانی مدت از پستانک یا شیشه شیر
- فشار دادن زبان به دندان ها
این رفتارها اگر تا بیش از ۳ سالگی ادامه پیدا کنند، احتمال نیاز به ارتودنسی در بزرگسالی را بالا می برند.
جمع بندی
فرآیند دندان درآوردن، یکی از مهم ترین مراحل رشد کودک است. آگاهی از ترتیب دندان درآوردان نوزاد و علائم همراه آن، به والدین کمک می کند تا بهتر با این مرحله برخورد کنند و مراقبت های لازم را انجام دهند.
به‌خاطر داشته باشید که هر کودک منحصر به فرد است و ممکن است کمی زودتر یا دیرتر از میانگین ها وارد این مرحله شود. صبر، آرامش و آگاهی، کلیدهای اصلی عبور از این دوره اند.
