چرا لثه ها سیاه می شوند؟ بررسی علت ها و راهکارها

لثه ها از مهم ترین بافت های محافظ دندان ها هستند و تغییر رنگ آن ها، به ویژه سیاه شدن لثه، می تواند برای بسیاری از افراد نگران‌کننده باشد. این تغییر ممکن است طبیعی باشد یا به دلیل یک مشکل زمینه ای رخ دهد. بررسی و شناسایی دقیق علت سیاه شدن لثه اهمیت دارد، زیرا به تشخیص به موقع مشکلات و انتخاب روش مناسب برای پیشگیری یا درمان کمک می کند. در این مقاله از لبخند فا به بررسی علت های سیاه شدن لثه ها و روش های درمان آن ها خواهیم پرداخت.

سیاه شدن لثه چگونه است؟

سیاه شدن لثه به تغییر رنگ لثه از صورتی به رنگ های تیره تر مانند قهوه ای، خاکستری یا سیاه اطلاق می شود. این تغییر ممکن است به صورت محدود به بخشی از لثه یا به صورت گسترده در کل دهان ظاهر شود. علت های سیاه شدن لثه بسیار متنوع هستند و شامل عوامل ژنتیکی، سبک زندگی، بیماری ها و مصرف برخی داروها می شوند.

تفاوت لثه سالم و لثه بیمار

ویژگی	لثه سالم	لثه بیمار
رنگ	صورتی یکنواخت (ممکن است کمی تیره یا روشن بسته به رنگ پوست باشد)	قرمز، تیره یا حتی سیاه در برخی نقاط
قوام و بافت	محکم و مقاوم به راحتی از دندان جدا نمی شود	نرم، متورم یا شل شده، ممکن است خونریزی کند
سطح لثه	صاف و مرطوب	التهاب، زخم یا برجستگی های غیرطبیعی
درد و حساسیت	ندارد	درد یا حساسیت هنگام مسواک زدن یا غذا خوردن
پشتیبانی از دندان	دندان ها به خوبی حمایت می شوند	تحلیل یا عقب رفتن لثه، ریسک پوسیدگی و لق شدن دندان افزایش می یابد

دلایل اصلی سیاه شدن لثه

عوامل ژنتیکی

رنگ طبیعی لثه ها در افراد به طور قابل توجهی تحت تاثیر ژنتیک قرار دارد. برخی افراد به دلیل تراکم بالای ملانین در بافت های لثه به طور طبیعی رنگ تیره تری دارند. این مسئله معمولاً در افرادی با پوست تیره بیشتر دیده می شود و بخشی از ویژگی های طبیعی بدن است. در این حالت، سیاه شدن لثه ها نشانه ای از مشکل سلامتی نیست و نیازی به درمان ندارد. با این حال، اگر تغییر رنگ لثه همراه با علائم دیگری مانند درد یا خونریزی باشد، باید به دندانپزشک مراجعه کنید.

سیاه شدن لثه ها به علت مصرف دخانیات

دخانیات، به خصوص سیگار، یکی از مهم ترین عوامل سیاه شدن لثه ها است. نیکوتین موجود در سیگار باعث تحریک تولید ملانین در سلول های لثه می شود. این تغییر رنگ معمولاً در لثه های نزدیک به دندان ها بیشتر دیده می شود. علاوه بر آن، مصرف دخانیات خطر بیماری های لثه مانند پریودنتیت را افزایش می دهد که می تواند به تیرگی یا التهاب لثه منجر شود. ترک سیگار یکی از اولین گام های موثر برای بازگرداندن رنگ طبیعی لثه ها است. همچنین استفاده از محصولات جایگزین نیکوتین می تواند در کاهش این عارضه موثر باشد.

بیماری های لثه

بیماری های لثه مانند ژنژیویت و پریودنتیت می توانند باعث تغییر رنگ لثه شوند. ژنژیویت معمولاً با التهاب و قرمزی لثه ها شروع می شود، اما در موارد پیشرفته تر ممکن است لثه ها به رنگ تیره تری تغییر پیدا کنند. پریودنتیت که نوع پیشرفته تری از بیماری لثه است، ممکن است باعث تحلیل لثه و  تغییر رنگ آن به خاکستری یا سیاه شود. درمان این شرایط معمولاً شامل جرمگیری حرفه ای و در برخی موارد، جراحی لثه است. رعایت بهداشت دهان و دندان، از جمله مسواک زدن منظم و استفاده از نخ دندان، می تواند در پیشگیری از این بیماری ها موثر باشد.

سیاه شدن لثه به علت مصرف داروها

مصرف برخی داروها نیز می تواند منجر به تغییر رنگ لثه شود. داروهایی مانند مینوسیکلین (برای درمان آکنه) و داروهای ضد مالاریا ممکن است باعث رسوب مواد شیمیایی در بافت لثه شوند. این رسوبات معمولاً به صورت لکه های تیره یا سیاه روی لثه ها ظاهر می شوند. در صورتی که این تغییر رنگ به دلیل مصرف دارو باشد، معمولاً با توقف مصرف دارو بهبود پیدا می کند. در مواردی که تغییر رنگ لثه تاثیر زیادی بر ظاهر فرد داشته باشد، می توان از روش های درمانی مانند جرم گیری یا لیزر درمانی استفاده کرد.

مسمومیت فلزی

قرار گرفتن در معرض فلزات سنگین مانند سرب، جیوه یا نقره ممکن است باعث تغییر رنگ لثه ها شود. این شرایط معمولاً در افرادی که در صنایع خاصی کار می کنند یا در معرض آلودگی فلزات هستند دیده می شود. مسمومیت فلزی می تواند عوارض جدی برای سلامت داشته باشد و نیاز به درمان فوری دارد. تشخیص این مشکل معمولاً از طریق آزمایش های خون و بررسی تاریخچه پزشکی بیمار انجام می شود. پس از تشخیص، حذف منبع آلودگی و درمان های خاص برای کاهش سطح فلزات در بدن توصیه می شود.

کمبود ویتامین ها و مواد معدنی

کمبود ویتامین C، آهن و برخی مواد معدنی دیگر می تواند علت سیاه شدن لثه ها و تغییر رنگ آن ها شود. این کمبودها ممکن است به دلیل تغذیه نامناسب یا بیماری های زمینه ای ایجاد شوند. تامین نیازهای تغذیه ای بدن از طریق رژیم غذایی متعادل یا مصرف مکمل ها می تواند به بهبود رنگ لثه کمک کند. به عنوان مثال، مصرف میوه ها و سبزیجات غنی از ویتامین C مانند پرتقال و کلم بروکلی می تواند به تقویت سلامت لثه کمک کند. در صورتی که مشکل کمبود ویتامین شدید باشد، مشاوره با یک متخصص تغذیه ضروری است.

ملانوز سیگاری

ملانوز سیگاری نوعی تغییر رنگ لثه است که به دلیل مصرف مداوم دخانیات رخ می دهد. در این وضعیت، ملانین در لثه ها تجمع پیدا می کند و باعث تیرگی یا سیاه شدن آن ها می شود. این تغییر رنگ ممکن است بعد از ترک سیگار به تدریج کاهش یابد. افرادی که به این عارضه مبتلا هستند، معمولاً در لثه های جلوی دهان تغییر رنگ بیشتری مشاهده می کنند. ترک سیگار و رعایت بهداشت دهان و دندان می تواند در کاهش اثرات این عارضه موثر باشد.

هموسیدروز موضعی از علت های سیاه شدن لثه ها

هموسیدروز موضعی به دلیل تجمع آهن در بافت های لثه رخ می دهد. این وضعیت ممکن است در نتیجه خونریزی های مکرر یا مشکلات سیستمیک ایجاد شود. درمان این مشکل نیازمند تشخیص دقیق علت زمینه ای است. در مواردی که این عارضه ناشی از بیماری های زمینه ای باشد، مدیریت بیماری اصلی می تواند به بهبود وضعیت لثه ها کمک کند. همچنین، استفاده از درمان های موضعی برای کاهش رنگ تیره لثه ها می تواند مفید باشد.

تغییرات هورمونی

تغییرات هورمونی مانند دوران بارداری، بلوغ یا یائسگی ممکن است باعث افزایش تولید ملانین در لثه ها شود. این تغییر معمولاً موقتی است و با بازگشت سطح هورمون ها به حالت طبیعی، رنگ لثه نیز بهبود پیدا می کند. در دوران بارداری، تغییرات هورمونی ممکن است باعث ایجاد مشکلاتی مانند ورم لثه و تیرگی آن شود. رعایت بهداشت دهان و دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک در این دوران بسیار مهم است.

چه زمانی سیاهی لثه خطرناک است؟

علائم هشداردهنده ای که نشان می دهند سیاهی لثه ممکن است خطرناک باشد:

1. تغییر ناگهانی رنگ لثه: اگر لثه ای که قبلا صورتی بود، ناگهان تیره یا سیاه شود.
2. تورم یا التهاب: همراه با قرمزی، درد یا حساسیت شدید باشد.
3. خونریزی مکرر: هنگام مسواک زدن یا خوردن غذا، لثه به‌طور غیرطبیعی خونریزی کند.
4. پس رفتن یا تحلیل لثه: لثه ها از روی دندان ها عقب بروند و دندان ها بلندتر به نظر برسند.
5. وجود ضایعه یا لکه های غیرمعمول: لکه های مشکی یا قهوه ای که به مرور بزرگ می شوند یا بافت غیرطبیعی دارند.
6. علائم عمومی: درد، تب یا تورم غدد لنفاوی در موارد شدید، می تواند نشان دهنده عفونت یا بیماری سیستمیک باشد.

روش های تشخیص علت سیاه شدن لثه

تشخیص دقیق علت سیاه شدن لثه اهمیت زیادی دارد، زیرا باعث می شود درمان مناسب و به موقع انجام شود. روش های اصلی تشخیص عبارتند از:

معاینه بالینی توسط دندانپزشک

• بررسی رنگ، بافت و سلامت کلی لثه ها.
• بررسی علائم همراه مانند تورم، خونریزی یا تحلیل لثه.

بررسی سابقه پزشکی و سبک زندگی

• مصرف داروها، دخانیات، مکمل ها و وضعیت تغذیه ای بیمار.
• سابقه خانوادگی تغییر رنگ لثه ها.

آزمایشات آزمایشگاهی

• در صورت مشکوک بودن به کمبود ویتامین ها یا بیماری های سیستمیک.
• بررسی سطح هموگلوبین، آهن و ویتامین ها.

تصویربرداری دهان و دندان

• رادیوگرافی برای بررسی تحلیل استخوان و وضعیت دندان ها در موارد تحلیل لثه.

نمونه برداری (بیوپسی) در صورت نیاز

در مواردی که لکه های تیره مشکوک به ضایعه غیرطبیعی یا سرطان هستند.

نکته: مراجعه به دندانپزشک یا متخصص دهان و دندان اولین و مهم ترین گام برای تشخیص علت سیاهی لثه است، زیرا بسیاری از تغییر رنگ ها قابل درمان یا کنترل هستند.

روش های درمان سیاه شدن لثه

با شناخت علت های اصلی سیاه شدن لثه، می توان به راحتی روش های درمان آن را پیدا کرد. در ادامه به برخی از این روش های درمانی اشاره می کنیم:

• حذف عوامل محرک: قطع مصرف دخانیات یا توقف استفاده از داروهای خاصی که ممکن است دلیل سیاه شدن لثه باشند، اولین گام در درمان است.
• تمیزکاری حرفه ای دندان ها: جرمگیری دندان و تمیزکاری حرفه ای دندان ها توسط دندانپزشک می تواند تجمع پلاک و جرم را کاهش داده و به بهبود رنگ لثه ها کمک کند.
• درمان دارویی: در مواردی که تغییر رنگ ناشی از بیماری های لثه یا کمبود ویتامین ها است، مصرف دارو یا مکمل های تجویزی توسط پزشک می تواند مفید باشد.
• لیزر درمانی: لیزر درمانی یک روش موثر و غیر تهاجمی برای حذف رنگدانه های اضافی لثه است. این روش برای افرادی که به دنبال بهبود سریع و زیبایی لثه هستند مناسب است.
• جراحی زیبایی لثه: در موارد شدیدتر، جراحی زیبایی لثه می تواند به حذف لایه های تیره و بازگرداندن رنگ طبیعی لثه کمک کند.

راهکارهای خانگی و مراقبتی برای کاهش تیرگی لثه

• بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید: مسواک زدن روزانه، استفاده از نخ دندان و دهانشویه های مناسب کمک می کند لثه ها سالم بمانند.
• مصرف دخانیات و نوشیدنی های پررنگ را کاهش دهید: سیگار، قلیان و نوشیدنی هایی مانند چای و قهوه می توانند تیرگی لثه را تشدید کنند.
• مواد غذایی سالم مصرف کنید: میوه ها، سبزیجات تازه و کاهش مصرف شکر و غذاهای فرآوری شده به سلامت لثه کمک می کنند.
• لثه ها را ماساژ دهید: ماساژ ملایم لثه با برس نرم یا انگشت تمیز جریان خون را افزایش داده و بافت لثه را تقویت می کند.
• از درمان های طبیعی ملایم استفاده کنید: شستشو با آب نمک گرم یا جویدن برگ های گیاهی تازه می تواند مفید باشد، البته با مشورت دندانپزشک.
• معاینات منظم دندانپزشکی داشته باشید: حتی اگر تیرگی لثه کاهش یافته باشد، بررسی های دوره ای برای پیشگیری از مشکلات جدی ضروری است.

جمع بندی

سیاه شدن لثه می تواند دلایل مختلفی داشته باشد، از جمله ژنتیک، مصرف دخانیات، بیماری های لثه، کمبود ویتامین یا تغییرات هورمونی. شناسایی دقیق علت سیاه شدن لثه اهمیت زیادی دارد تا درمان مناسب و به موقع انجام شود. رعایت بهداشت دهان، تغذیه سالم، ترک دخانیات و معاینات منظم دندانپزشکی می تواند در پیشگیری و کاهش تیرگی لثه موثر باشد. در صورت مشاهده علائم نگران کننده مانند درد، خونریزی یا تورم، حتما به دندانپزشک مراجعه کنید.

سوالات متداول