زخم دهان در ارتودنسی؛ از علت تا روش های درمان

زخم دهان در ارتودنسی یکی از مشکلات رایج بیماران ارتودنسی به خصوص در هفته های اول نصب بریس های ارتودنسی است. در واقع سیم ها، بریس ها و تجهیزات فلزی یا سرامیکی ارتودنسی دندان ممکن است منجر به تحریک بافت های نرم دهان، زخم شدن زبان، لب، لثه و یا گونه شود.  

در این نوشتار با ما همراه باشید تا پس از بررسی علت زخم شدن دهان در ارتودنسی، به روش های پیشگیری و درمان های خانگی و پزشکی آن نیز بپردازیم. 

آیا زخم دهان در ارتودنسی طبیعی است؟

بله، زخم دهان ارتودنسی و بروز آفت دهان در طول این درمان کاملا طبیعی و شایع است. در واقع بدن شما بعد از نصب تجهیزات ارتودنسی به حضور جسم خارجی در دهان واکنش نشان می دهد. این مشکل معمولا پس از گذشت دو هفته رفع می شود و بدن با شرایط جدید سازگار می شود. 

علت زخم دهان در ارتودنسی چیست؟

پس از نصب اولیه براکت ها و بریس های ارتودنسی، ممکن است به دلیل تماس مداوم با سطوح داخلی دهان منجر به تحریک یا ساییدگی بافت نرم دهان شوند. این تماس های مکرر به مرور می توانند باعث زخم دهان و احساس ناراحتی و درد در حین ارتودنسی شوند. 

از جمله دلایل زخم دهان در ارتودنسی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تماس مستقیم براکت ها، بریس ها و سیم های ارتودنسی با بافت های نرم دهان مثل گونه، لب و …؛
• برآمدگی یا تیزی براکت ارتودنسی؛
• جابجایی ناگهانی یا شل شدن اجزای ارتودنسی؛
• عادات مخربی مثل جویدن لب یا زبان؛
• بهداشت نامناسب دهان و دندان؛
• خشکی دهان یا عدم نوشیدن آب کافی؛

زخم دهان بعد از ارتودنسی در کودکان و نوجوانان

زخم دهان ارتودنسی در کودکان یا نوجوانانی که به تازگی این درمان را آغاز کرده اند، ممکن است شدیدتر باشد؛ زیرا بافت دهان این افراد نرم تر است و هنوز به حضور تجهیزات ارتودنسی عادت نکرده است. این زخم ها معمولا در دو هفته اول درمان دیده می شوند و به مرور زمان از بین می روند. 

روش های پیشگیری از زخم شدن دهان در ارتودنسی

همیشه گفته ایم که پیشگیری بهتر از درمان است! اگر می خواهید که از این دسته از عوارض ارتودنسی در امان باشید کافی است چند نکته ساده که در ادامه گوشزد می کنیم را رعایت کنید:

از موم ارتودنسی  (Orthodontic Wax) استفاده کنید

موم ارتودنسی یک ماده خمیری شکل و بی ضرر است که بر روی بخش های تیز براکت ها و سیم های ارتودنسی قرار می گیرد و از تماس مستقیم این تجهیزات با بافت نرم دهان جلوگیری می کند.

طرز استفاده از موم ارتودنسی به این شکل است که تکه کوچکی از آن را بردارید، آن را نرم کنید و روی تیزی براکت ارتودنسی یا سیم ارتودنسی قرار دهید. 

استفاده از کاور سیلیکونی ارتودنسی

کاور سیلیکونی ارتودنسی همانند موم ارتودنسی است و از تماس مستقیم بافت های نرم دهان با براکت ها و تجهیزات ارتودنسی جلوگیری می کند.

رعایت بهداشت دهان و دندان

متخصصین ارتودنسی همواره به رعایت بهداشت دهان و دندان در طول ارتودنسی تاکید دارند. در صورتی که روزانه حداقل دو بار دندان هایتان را مسواک بزنید و نخ دندان بکشید، از مسواک ارتودنسی و نخ دندان مخصوص استفاده کنید، احتمال ایجاد زخم، عفونت دندان، پوسیدگی و تغییر رنگ دندان ها در طول ارتودنسی کاسته می شود.

خودداری از مصرف غذاهای سفت و خشک

در طول درمان با ارتودنسی ثابت شما نباید به هیچ عنوان از خوراکی ها و مواد غذایی سفت و خشک مثل ته دیگ، آجیل، میوه های سفت و … استفاده کنید؛ زیرا با این باعث شل شدن براکت های ارتودنسی و زخم شدن دهان خود می شوید. 

نوشیدن آب کافی در طول روز

خشکی دهان عامل محرک زخم ‌های دهانی است. نوشیدن مکرر آب در طول روز (حداقل 8 لیوان) به کاهش خشکی دهان و حرکت نرم ‌تر لب و گونه‌ ها روی براکت ها کمک می‌ کند.

پرهیز از دستکاری براکت ها یا زبان زدن به آنها

توجه داشته باشید که دستکاری براکت ها یا لمس کردن براکت ها با زبان می تواند منجر شل شدن آنها و تحریک مداوم بافت های نرم و زخم دهان در ارتودنسی شود. 

روش های درمان زخم ارتودنسی در خانه

زخم دهان در ارتودنسی مشکل حادی نیست و اصولا بدون نیاز به داروی خاصی با رعایت چند نکته ساده قابل بهبود است. 

شست ‌و شوی دهان با آب نمک

یک قاشق چایخوری نمک را با یک لیوان آب گرم ترکیب کنید و با این محلول روزانه دو الی سه بار دهان خود را بشویید. غرغره کردن آب نمک باعث ضدعفونی شدن زخم ها و کاهش التهاب می شود. 

از ژل آلوئه ورا استفاده کنید

ژل آلوئه ‌ورا به دلیل خاصیت ضدالتهابی و ضد باکتریایی که دارد، به تسریع ترمیم بافت آسیب ‌دیده و درمان زخم ارتودنسی کمک می ‌کند. کافی است مقداری از این ژل را روزانه چندین بار روی قسمتی از دهانتان که زخم شده است بمالید. 

 مصرف ماست پروبیوتیک

توجه به رژیم غذایی یک عامل بسیار مهم در تسریع روند درمان زخم دهان و عفونت های دهانی است. یکی از مواد غذایی که در طول ارتودنسی توصیه به مصرف آن داریم، ماست های حاوی پروبیوتیک است. زیرا ماست پروبیوتیک به کاهش رشد قارچ ‌ها و باکتری ‌ها در دهان کمک شایانی می کند. 

قرار دادن کمپرس یخ

اگر زخم ها باعث تورم، التهاب و درد شده است می توانید روزانه به مدت چند دقیقه یک کمپرس یخ را بر روی قسمتی از گونه که درد دارید قرار دهید.

روش های پزشکی درمان زخم ارتودنسی

اگر زخم دهان در ارتودنسی با روش های گفته شده درمان نشد، بیش از دو هفته این زخم ها باقی مانند یا دردناک بودند، بهتر است به دکتر ارتودنسی خود مراجعه کنید. 

متخصص ارتودنسی برای درمان زخم شدن دهان بعد از ارتودنسی ممکن است موارد زیر را پیشنهاد دهد:

• مصرف پمادهای موضعی حاوی بنزوکائین یا لیدوکائین؛
• استفاده از دهانشویه‌ های ضدعفونی ‌کننده مانند کلرهگزیدین؛
• تنظیم مجدد براکت ها یا سیم های ارتودنسی؛
• در موارد نادر نیز ممکن است داروهای ضدقارچ یا ضد التهاب را تجویز کند.

کلام آخر

زخم دهان در ارتودنسی یکی از ناراحتی‌ های رایج اما قابل پیشگیری است. با رعایت بهداشت، استفاده از موم مخصوص، پرهیز از مصرف غذاهای تحریک ‌کننده و در صورت لزوم مراجعه به متخصص ارتودنسی، می ‌توانید این مشکل را به‌راحتی کنترل کنید.

یادتان باشد که زخم ‌های اولیه نشان ‌دهنده عادت نداشتن بدن به شرایط جدید هستند و اغلب با گذر زمان کاهش پیدا می ‌کنند. اما اگر درد و زخم شدید یا ماندگار داشتید، حتماً موضوع را با ارتودنتیست (متخصص ارتودنسی) خود در میان بگذارید.

سوالات متداول