تیر کشیدن دندان؛ دلایل، نشانه ها و درمان

تیر کشیدن دندان یکی از مشکلات آزاردهنده دهان و دندان است که تقریبا هر کسی در طول زندگی خود آن را تجربه می کند. این درد می تواند کوتاه و گذرا یا طولانی و شدید باشد. در بسیاری از موارد، تیر کشیدن دندان نشانه وجود مشکلی جدی مانند پوسیدگی دندان یا عفونت است که نیاز به درمان تخصصی دارد.

در ادامه با ما همراه باشید تا پس از بررسی علت بروز این مشکل به نشانه ها و روش های پیشگیری و درمان بپردازیم.

علت تیر کشیدن دندان چیست؟

دلایل تیر کشیدن دندان متنوع هستند که از جمله رایج ترین آنها عبارتند از:

پوسیدگی دندان

پوسیدگی رایج ترین علت تیر کشیدن دندان است. زمانی که پلاک های میکروبی روی سطح دندان تجمع پیدا می کنند و با مصرف مواد قندی، اسید تولید می شود، به مرور فرسایش مینای دندان شروع می شود.

در مراحل ابتدایی، پوسیدگی ممکن است فقط به صورت لکه های سفید یا قهوه ای دیده شود و درد زیادی نداشته باشد. اما اگر درمان نشود، پوسیدگی به عاج و سپس به پالپ یا همان عصب دندان می رسد. در این مرحله فرد دچار دردهای تیز و تیر کشنده می شود که ممکن است در شب هم شدت پیدا کند. درمان پوسیدگی در مراحل اولیه با پر کردن ساده امکان پذیر است، اما در صورت پیشرفت، عصب کشی یا حتی کشیدن دندان ضروری خواهد بود.

حساسیت دندانی

حساسیت دندانی یکی دیگر از دلایل مهم تیر کشیدن دندان است. این مشکل زمانی اتفاق می افتد که مینای دندان نازک شده یا تحلیل لثه اتفاق افتاده باشد و بخش عاج دندان در معرض محیط دهان قرار بگیرد.

عاج پر از لوله های ریز است که به عصب دندان متصل می شوند. بنابراین وقتی فرد چیزی سرد، گرم، ترش یا شیرین مصرف می کند، تحریک مستقیم به عصب منتقل شده و به صورت تیر کشیدن احساس می شود.

حساسیت دندانی معمولا نشانه پوسیدگی یا بیماری لثه نیست، اما می تواند بسیار آزاردهنده باشد. استفاده از خمیردندان های ضد حساسیت، رعایت بهداشت صحیح و پرهیز از مسواک زدن خشن به کاهش این مشکل کمک می کند.

ترک یا شکستگی دندان

گاهی اوقات تیر کشیدن دندان به دلیل وجود ترک یا شکستگی در ساختار دندان است. این ترک ها ممکن است بسیار ریز باشند و با چشم غیر مسلح دیده نشوند. با این حال هنگام جویدن غذا یا تغییر دما، فشار یا تحریک به عصب منتقل شده و درد شدیدی ایجاد می شود. دندان هایی که قبلا پر شده اند یا تحت فشار زیاد قرار گرفته اند بیشتر مستعد ترک خوردن هستند.

تشخیص این مشکل معمولا با معاینه دندانپزشکی و عکس رادیوگرافی امکان پذیر است. در برخی موارد درمان شامل باندینگ یا روکش کردن دندان می شود و اگر آسیب خیلی شدید باشد، عصب کشی یا کشیدن دندان لازم است.

بیماری های لثه

التهاب و عفونت لثه نیز می تواند علت تیر کشیدن دندان باشد. در بیماری هایی مانند ژنژیویت یا پریودنتیت، بافت لثه دچار التهاب می شود و این التهاب ممکن است به ریشه دندان و استخوان اطراف آن گسترش یابد.

 در این شرایط فرد علاوه بر تیر کشیدن، خونریزی لثه، بوی بد دهان و لق شدن دندان ها را هم تجربه می کند. درمان بیماری های لثه شامل جرم گیری، درمان دارویی و در موارد پیشرفته جراحی لثه است. اگر لثه ها درمان نشوند، احتمال از دست دادن دندان ها وجود دارد.

آبسه و عفونت دندان

آبسه یکی از جدی ترین دلایل تیر کشیدن دندان است. آبسه زمانی اتفاق می افتد که عفونت به ریشه دندان یا بافت اطراف آن گسترش پیدا کند. این وضعیت علاوه بر دندان درد شدید و تیر کشنده، با علائمی مانند تورم صورت یا لثه، تب و حتی بی حالی عمومی همراه است.

آبسه دندان یک اورژانس دندانپزشکی محسوب می شود و نیاز به درمان فوری دارد. معمولا دندانپزشک برای کنترل عفونت آنتی بیوتیک تجویز می کند و سپس اقدام به عصب کشی یا تخلیه چرک می نماید. در موارد شدید ممکن است کشیدن دندان تنها راه حل باشد.

جرم دندان

جرم دندان یا همان پلاک سخت شده، یکی از مشکلات شایع دهان و دندان است که به مرور زمان روی سطح دندان و در نواحی نزدیک به لثه تشکیل می ‌شود. وقتی مواد غذایی و باکتری ‌ها روی دندان باقی می ‌مانند، ابتدا به صورت پلاک نرم قابل پاک شدن هستند، اما اگر تمیز نشوند، به جرم سخت تبدیل می ‌شوند که تنها با جرم گیری دندان توسط دندانپزشک قابل برداشتن است.

جرم دندان باعث التهاب و عفونت لثه می‌ شود و این التهاب می‌ تواند به ریشه دندان و بافت‌ های نگهدارنده فشار وارد کند. در چنین شرایطی فرد هنگام جویدن یا حتی بدون محرک خاصی دچار تیر کشیدن دندان خواهد شد. علاوه بر این، وجود جرم می ‌تواند زمینه پوسیدگی ‌های پنهان را فراهم کند و دردهای ناگهانی و تیز ایجاد کند. پیشگیری از این مشکل با مسواک و نخ دندان منظم و مراجعه دوره ‌ای برای جرم گیری امکان پذیر است.

دندان قروچه

دندان قروچه یا به هم فشردن دندان‌ ها، معمولا در زمان خواب رخ می ‌دهد و بسیاری از افراد حتی متوجه آن نمی ‌شوند. این عادت باعث اعمال فشار بیش از حد به دندان‌ ها و مفصل فک می ‌شود. فشار مداوم می ‌تواند موجب ایجاد ترک ‌های ریز در دندان، ساییدگی مینا و در نهایت تحریک عصب شود. نتیجه آن دردهای تیر کشنده و گاهی طولانی مدت خواهد بود.

افرادی که دندان قروچه دارند ممکن است صبح‌ ها با سردرد یا درد فک بیدار شوند. همچنین ممکن است متوجه کوتاه شدن یا حساس شدن دندان ‌ها بشوند.

درمان دندان قروچه معمولا شامل استفاده از نایت گارد (محافظ شبانه) و در موارد شدید، درمان‌ های تخصصی مانند اصلاح تماس ‌های دندانی یا درمان مشکلات فکی است. مدیریت استرس هم نقش مهمی در کاهش دندان قروچه دارد.

علائم

تیر کشیدن دندان معمولا با علائم دیگری همراه است که عبارتند از:

• حساسیت طولانی مدت به دماهای سرد و گرم؛
•  مشاهده لکه های سیاه روی سطح دندان؛
•  بوی بد دهان؛
•  التهاب لثه؛

روش های درمان تیر کشیدن دندان در خانه

شستشو با آب نمک

شستشو با آب نمک ولرم یکی از ساده ترین و در دسترس ترین روش ها برای کاهش التهاب و تسکین موقت درد دندان است. آب نمک خاصیت ضدباکتریایی ملایمی دارد و می تواند محیط دهان را تمیز نگه دارد.

کافی است نصف قاشق چای خوری نمک را در یک لیوان آب ولرم حل کنید و چند بار در روز دهان خود را با آن بشویید.

کمپرس سرد

قرار دادن کمپرس سرد یا بسته یخ روی گونه در نزدیکی محل درد می تواند به کاهش تورم و بی حسی موضعی کمک کند. کمپرس سرد باید 10 تا 15 دقیقه روی صورت قرار گیرد و بهتر است بین پوست و یخ یک پارچه نازک گذاشته شود تا از آسیب پوستی جلوگیری شود.

مصرف مسکن های ساده

داروهایی مثل ایبوپروفن یا استامینوفن می توانند شدت درد را به طور موقت کاهش دهند. البته این داروها فقط تسکین دهنده هستند و مشکل اصلی را درمان نمی کنند. بهتر است مصرف دارو بدون تجویز پزشک طولانی مدت نباشد.

استفاده از روغن میخک

روغن میخک به دلیل داشتن ماده ای به نام یوژنول خاصیت بی حس کننده طبیعی دارد. برای استفاده ایمن از میخک برای دندان درد و تیر کشیدن، چند قطره روغن میخک را با کمی روغن حامل مثل روغن زیتون رقیق کنید و با پنبه روی دندان یا لثه قرار دهید. شایان ذکر است که این روش فقط تسکین موقت ایجاد می کند.

درمان های پزشکی و تخصصی

پر کردن دندان

اگر پوسیدگی سطحی باشد و هنوز به عصب نرسیده باشد، بهترین راه درمان پر کردن دندان است. در این روش قسمت پوسیده برداشته و با مواد مخصوص پر می شود تا دندان به حالت طبیعی بازگردد و درد متوقف شود.

عصب کشی (درمان ریشه)

وقتی پوسیدگی یا عفونت به عصب دندان می رسد، تنها راه درمان حفظ دندان، عصب کشی است. در این روش عصب آلوده و ملتهب از داخل دندان خارج شده، کانال های ریشه ضدعفونی می شوند و سپس با مواد مخصوص پر می شوند. بعد از عصب کشی دندان، معمولا نیاز به روکش وجود دارد.

روکش کردن دندان

اگر دندان بخش زیادی از ساختار خود را از دست داده باشد یا بعد از عصب کشی نیاز به محافظت بیشتر داشته باشد، دندانپزشک از روکش استفاده می کند. روکش مانند یک کلاهک روی دندان قرار می گیرد و علاوه بر زیبایی، مانع شکستن دندان می شود.

جرم گیری و درمان لثه

وقتی علت تیر کشیدن دندان التهاب لثه و تجمع جرم باشد، جرم گیری و در صورت نیاز درمان های پریودنتال انجام می شود. جرم گیری پلاک ها و رسوبات سخت شده روی دندان و ریشه را پاک می کند و التهاب لثه را کاهش می دهد.

درمان ترک یا شکستگی دندان

ترک های کوچک معمولا با باندینگ یا پر کردن درمان می شوند. اگر ترک بزرگ باشد، دندانپزشک ممکن است روکش را پیشنهاد دهد. در ترک های عمیق که به ریشه می رسند، عصب کشی یا حتی کشیدن دندان لازم است.

درمان آبسه و عفونت

آبسه دندان یک وضعیت اورژانسی است و باید سریع درمان شود. دندانپزشک ابتدا چرک و عفونت را تخلیه می کند و سپس بسته به شرایط دندان، عصب کشی یا کشیدن انجام می دهد. گاهی برای کنترل عفونت، آنتی بیوتیک هم تجویز می شود.

کشیدن دندان

اگر دندان غیرقابل ترمیم باشد، یعنی پوسیدگی خیلی گسترده یا شکستگی شدید وجود داشته باشد، کشیدن دندان تنها گزینه باقی مانده خواهد بود. بعد از کشیدن می توان با روش هایی مثل ایمپلنت دندان یا بریج دندان جای خالی دندان را پر کرد.

استفاده از نایت گارد

در افرادی که دندان قروچه دارند، محافظ شب یا نایت گارد تجویز می شود. این وسیله هنگام خواب روی دندان ها قرار می گیرد و مانع ساییدگی و فشار بیش از حد می شود. به این ترتیب درد ناشی از ترک یا فشار روی دندان ها کاهش می یابد.

درمان حساسیت دندانی

برای دندان های حساس، دندانپزشک می تواند از خمیردندان های ضد حساسیت یا مواد پوشاننده عاج استفاده کند. در برخی موارد نیز وارنیش فلوراید روی دندان ها اعمال می شود تا حساسیت کمتر شود.

راه های پیشگیری

پیشگیری از تیر کشیدن دندان با رعایت بهداشت دهان امکان پذیر است. مسواک زدن منظم، استفاده از نخ دندان و مراجعه دوره ای به دندانپزشک ساده ترین راهکارها هستند. همچنین کاهش مصرف شیرینی و نوشیدنی های اسیدی می تواند احتمال پوسیدگی و دردهای ناگهانی را به حداقل برساند.

جمع بندی

تیر کشیدن دندان نه تنها یک درد ساده نیست، بلکه می تواند هشدار جدی برای وجود عفونت یا پوسیدگی باشد. اگر این درد بیش از چند روز ادامه پیدا کند یا همراه با تورم و تب باشد، مراجعه سریع به دندانپزشک ضروری است. مراقبت از دندان ها و درمان به موقع بهترین راه برای جلوگیری از مشکلات شدیدتر است.