تلخی دهان چیست؟ علائم، روش درمان و پیشگیری از آن
احساس طعم نامطلوب یا بد مزگی در دهان، تجربه ای ناراحت کننده است که بسیاری از افراد در طول زندگی با آن روبرو می شوند. این وضعیت که ممکن است به صورت مزمن یا گذرا بروز کند، می تواند بر کیفیت زندگی فرد تاثیر بگذارد و حتی منجر به کاهش اشتها و انرژی شود. مقاله ی پیش رو از مجله دندانپزشکی لبخندفا به بررسی علل مختلف بد مزگی و تلخی دهان، علائم آن، روش های تشخیص، گزینه های درمانی و توصیه های پیشگیرانه برای جلوگیری از بروز این مشکل خواهد پرداخت.
تلخی دهان چیست؟
بدمزگی و تلخی دهان، یا طعم نامطلوبی که در دهان احساس می شود، به معنای وجود یک مزه ی ناخوشایند در دهان است که می تواند به صورت طعمی تلخ، فلزی، ترش یا حتی غیرقابل توصیف بروز کند. این طعم ناخوشایند ممکن است موقتی باشد یا در برخی از افراد به صورت مداوم احساس شود. این مشکل ممکن است در هر زمانی از روز، به خصوص صبح ها یا پس از مصرف غذاهای خاص، شدت پیدا کند.
احساس طعم ناخوشایند در دهان می تواند تاثیرات زیادی بر جنبه های مختلف زندگی شما داشته باشد. این حالت اغلب باعث کاهش اشتها، کاهش انگیزه برای خوردن غذا و کاهش لذت از طعم غذاها می شود. علاوه بر این، بدمزگی دهان می تواند اعتماد به نفس شما را تحت تاثیر قرار داده و در ارتباطات اجتماعی مشکلاتی ایجاد کند.
آیا تلخی دهان خطرناک است؟
تجربه کردن تغییر مزه و طمع تلخی دهان در کوتاه مدت شکل می گیرد و نیازمند نگرانی ندارد؛ چراکه در بیش از 99% مواقع خطرناک نیست و جز عوارض جدی و نگران کننده بشمار نمی رود. اما به یاد داشته باشید که اگر مدت زمان احساس کردن طمع و مزه تلخی طولانی شود، نیازمند ارزیابی وضعیت دهانی و سیستمیک از سوی دندانپزشک و پزشک متخصص هستید.
در چنین شرایطی، ابتدا دندانپزشک وضعیت دهان بیمار را ارزیابی می کند؛ اگر دندانپزشک تشخیص دهد که مشکل دهانی است، به ارائه راهکارهای درمانی می پردازد. اما اگر دندانپزشک منشا مشکل را جز بیماری های سیستمیک بداند، بیمار را به پزشکان دیگر ارجاع خواهد داد تا پیگیری های لازم شکل گیرد.
علائم تلخی دهان (شایع ترین نشانه ها)
علائم همراه با بدمزگی دهان می تواند به شناسایی علت اصلی مشکل کمک کند. برخی از علائم همراه عبارتند از:
- خشکی دهان: کاهش ترشح بزاق و خشکی همراه با بدمزگی است.
- بوی بد دهان: معمولاً در عفونت های دهان و دندان وجود دارد.
- تغییرات در حس چشایی: ممکن است باعث شود طعم غذاها متفاوت احساس شود.
- درد و التهاب در لثه و دندان ها: این علامت در عفونت دندان و دهان دیده می شود.
- احساس سوزش در نواحی زبان و لثه: شکل گیری و پیشرفت عفونت دهان.
- قرارگیری پوشش زرد یا سفید رنگ بر روی سطح زبان: عدم رعایت و توجه کافی به رعایت اصول بهداشت دهان و دندان (احتمال شکل گیری عفونت قارچی وجود دارد).
- طمع تلخ یا مزه فلز: این نشانه به صورت مداوم تجربه می شود.
علت تلخی دهان چیست؟
برای تشخیص دقیق علت طعم ناخوشایند دهان، ممکن است پزشک از روش های مختلفی استفاده کند که در ادامه به برخی از آنها اشاره می شود. پزشک با بررسی دهان، دندان ها و لثه ها می تواند علل احتمالی طعم ناخوشایند دهان را شناسایی کند. در صورت وجود التهاب، عفونت یا خشکی دهان، پزشک به دنبال علت اصلی آن می گردد. گاهی اوقات، بدمزگی دهان می تواند ناشی از مصرف داروهای خاص باشد. پزشک با بررسی تاریخچه دارویی شما ممکن است به علت طعم بد پی ببرد و در صورت لزوم داروی دیگری تجویز کند.
در صورتی که علت طعم ناخوشایند به مشکلات گوارشی بازگردد، ممکن است پزشک انجام آزمایش های گوارشی و آندوسکوپی را پیشنهاد کند. پزشک ممکن است آزمایش های عفونت و بررسی میزان باکتری ها در دهان و بزاق انجام دهد تا علت دقیق بدمزگی دهان را بیابد.
+ بروز مشکلات دستگاه گوارشی در قسمت معده
با شایع ترین دلیل تلخی دهان یا شکل گیری فرآیند بازگشت اسید معده به قسمت مری آشنا شوید. در این فرآیند، محتویات دستگاه گوارش در قسمت معده، بر اثر اختلال بوجود آمده در دروازه ورودی بین بخش های معده و مری، بر خلاف جهت حرک به سمت بالا هدایت می شود. با بازگشت اسید معده به گلو، فرد احساس طمع و مزه تلخی را احساس خواهد کرد. بسیاری از بیماری گوارشی می توانند به ایجاد طعم ناخوشایند در دهان منجر شوند. این مشکلات شامل رفلاکس معده، سوء هاضمه و زخم معده هستند.
برای درمان چنین مشکلی تنها راهکار حذف وعده های غذایی پرچرب از برنامه تغذیه ای روتین زندگی است. شایان ذکر است که فرد اجازه مصرف وعده های غذایی که نیازمند هضم سخت است نخواهد بود. با مصرف این دسته از وعده های غذایی، تشدید ترشح اسید معده شکل می گیرد. باید بدانید که در چنین شرایطی صبوری معده برای هضم این دسته از مواد غذایی بسیار کم است.
+ کبد و تلخی دهان
بسیاری از افراد سوالی مبنی بر “ارتباط کبد و تلخی دهان؟” در ذهن دارند. در صورت بروز هر گونه اختلال برای تضعیف عملکرد صحیح کبد، فرد در معرض تجربه کردن احساس تغییر طمع و مزه یا بوی ناخوشایند از دهان قرار می گیرند. عملکرد نامناسب کبد یعنی تجمع بیش از اندازه ماده سمی آمونیاک در ساختار متشکل آن. آمونیاک داخل کبد ابتدا به اوره تبدیل و سپس از طریق مجرای ادراری از بدن خارج می شود. اما باید بدانید در صورت جمع شدن زیاد این ماده سمی در کبد، فرد طمعی مانند مزه پیاز یا ماهی را احساس خواهد کرد.
نشانه های ارتباط بین کبد و تلخی دهان با تجربه کردن حالت خستگی یا شکل گیری ضعف عمومی در سراسر بدن نمایان می شود. لازم به ذکر است که در چنین شرایطی نباید از درمان های خودسرانه استفاده کنید؛ در اولین فرست به پزشک متخصص دستگاه گوارش مراجعه کنید تا بهترین راهکارهای درمانی ارائه شود.
+ عدم توجه کافی به اصول بهداشت دهان و دندان
از دیگر اصلی ترین علل بروز تلخی دهان، عدم توجه کافی به اجرای اصول بهداشت دهان و دندان برای نابودسازی باکتری های مضر است. افراد باید در طی طول روز حداقل 2 بار فرآیند مسواک را جهت پاکیزه سازی محیط دهان انجام دهند.
همچنین استفاده از نخ دندان برای استخراج مواد غذایی که مسواک قادر به بیرون کشیدن آن ها از فواصل دندانی نیست، الزامی است. روی سطح زبان، میلیون ها باکتری در حال زندگی هستند؛ در صورت عدم توجه به پاکیزه سازی لایه های متشکل آن از طریق زبان شویه، بدون شک افراد احساس طمع و مزه ناخوشایند را تجربه می کنند. اما باید بدانید که عدم رعایت صحیح اصول بهداشت دهان و دندان تنها منجر به ایجاد طمع و مزه ناخوشایند از دهان نمی شود، بلکه:
- پوسیدگی دندان
- تلخ شدن مزه دهان
- بوی ناخوشایند از دهان
- شکل گیری بیماری های لثه
- پوسیدگی دندان
- فرسایش مینای دندان
- …
+ خشکی دهان و کاهش ترشح بزاق
خشکی دهان نیز یکی از شایع ترین علل بدمزگی و طعم نامطلوب است. بزاق نقش مهمی در پاکسازی دهان از باکتری ها دارد. زمانی که دهان خشک شود، رشد باکتری ها افزایش می یابد و این امر می تواند موجب ایجاد طعم نامطبوع در دهان شود. علل خشکی دهان می تواند شامل کمبود آب بدن، مصرف برخی داروها و یا شرایط پزشکی مانند دیابت باشد.
+ مصرف برخی از دارو ها و مکمل ها
برخی داروها و مکمل ها، به ویژه داروهای ضدافسردگی، آنتی بیوتیک ها، داروهای ضد فشار خون و شیمی درمانی، می توانند باعث تغییرات شیمیایی در دهان شده و مزه ی ناخوشایند ایجاد کنند. همچنین، مکمل های حاوی فلزاتی مانند آهن، مس و روی نیز ممکن است بدمزگی دهان را تشدید کنند.
+ عادات غذایی و سبک زندگی
مصرف غذاهای چرب و پرادویه، مصرف الکل و سیگار نیز از عواملی هستند که می توانند بدمزگی دهان را تشدید کنند. مصرف مداوم سیگار می تواند تاثیرات نامطلوبی بر حس چشایی بگذارد و باعث ایجاد طعم تلخ یا فلزی در دهان شود.
+ عفونت ها و التهابات دهانی
عفونت های دهانی مانند التهاب لثه، بیماری های پریودنتال و عفونت های قارچی می توانند منجر به بدمزگی و بوی نامطبوع دهان شوند. این عفونت ها باعث تکثیر باکتری های دهانی می شوند که در نتیجه به طعم ناخوشایند در دهان منجر می شود.
بیش تر بخوانید: درمان بوی بد دهان با قرص
روش های درمان خانگی تلخی دهان چیست؟
- رعایت بهداشت دهان و دندان نظیر مسواک زدن منظم، استفاده از نخ دندان و دهان شویه
- شست و شوی سطح زبان با زبان شویه مخصوص
- پرهیز از نوشیدن قهوه
- ممنوعیت مصرف وعده های غذایی چرب و مواد غذایی با طمع و مزه ترش
- افزایش ترشح بزاق برای جلوگیری از خشکی دهان (مصرف مایعات کافی، جویدن آدامس بدون قند و استفاده از محصولات مرطوب کننده دهان)
- یکی از عوارض داروهای مصرفی (مشورت با پزشک برای تغییر دارو یا تنظیم دوز آن).
- ترک سیگار و کاهش مصرف الکل (تقویت مینای دندان و جلوگیری از افزایش باکتری های مضر دهانی)
- مدیریت و کاهش سطح استرس و اضطراب
برای درمان طعم ناخوشایند دهان، ابتدا باید علت اصلی آن شناسایی شود. پس از شناسایی علت، پزشک می تواند از روش های درمانی مناسب برای کاهش طعم نامطبوع در دهان استفاده کند. اگر علت طعم بد دهان به مشکلات گوارشی بازگردد، درمان این مشکلات می تواند بدمزگی را کاهش دهد. مصرف داروهای تجویز شده، رعایت رژیم غذایی مناسب و اجتناب از غذاهای چرب و پرادویه به بهبود وضعیت گوارشی کمک می کند.
برای تلخی دهان چی بخوریم؟
اگر به دنبال پاسخ سوال “برای تلخی دهان چی بخوریم” می گردید، جدول بخش ذیل کامل ترین جواب این ابهام است:
| ردیف | نام ماده خوراکی غذایی چیست؟ | خاصیت؟ | چگونه استفاده کنم؟ |
|---|---|---|---|
| 1️⃣ | ترب سیاه | درمان بیماری های دستگاه گوارش و اختلالات کبدی | + رنده کردن + جداسازی آب ترب 10 روز به صورت ناشتا میل شود. |
| 2️⃣ | لیمو | تنظیم و بازسازی سطح PH دهان و نابودی باکتری های مضر | + آب گیری 1 لیمو + ترکیب آب لیمو با آب گرم استفاده به عنوان دهانشویه بعد از مسواک (هر هفته یک بار) |
| 3️⃣ | جویدن آدامس بدون قند | تقویت مینای دندان و ترشح بیشتر بزاق دهان | جویدن آدامس بدون قند (به مدت 3 بار در طول روز) |
| 4️⃣ | سقز | تقویت عملکرد دستگاه گوارش، تحریک ترشح بیشتر صفرا و | + جویدن سقز به طور کامل و قورت دادن آن + خوردن سقز هنگام میل کردن آب گرم |
| 5️⃣ | زردچوبه | ضد باکتری و دارای کورکومین در ترکیبات | + 10 قطره آب لیمو (تازه باشد بهتر است) + اضافه کردن 1/4 قاشق غذاخوری از زردچوبه به محلول آب لیمو (2 بار در هفته به عنوان دهانشویه استفاده شود) |
| 6️⃣ | دارچین | آنتی باکتریال | + اضافه کردن 1/4 قاشق غذاخوری از پودر دارچین + آب گیری 1/2 لیمو ترش تازه شست و شوی دهان با ترکیب این مواد با آب گرم ( 2 بار در طول هفته) |
| 7️⃣ | آب آلوئه ورا | کاهش دهنده التهاب و ضد باکتریال | غرغره کردن 1 قاشق چای خوری از آب آلوئه ورا به مدت 4 الی 6 دقیقه |
| 8️⃣ | چای سبز | جلوگیری از تقویت و پیشرفت بیماری های عفونت دهانی | + 1 قاشق چای خوری از چای سبز + با یک لیوان آب کامل ترکیب شود + جوشاندن ترکیب نهایی در ماهیتابه ( 2 بار در طول روز میل شود) |
| 9️⃣ | مرکبات | تحریک حسگرهای جوانه های چشایی جهت فعال شدن آن ها | به عنوان میان وعده |
| 🔟 | جوش شیرین | کنترل سطح PH، جلوگیری از تحریک اسید معده و خنثی سازی آن | + اضافه کردن مقداری از پودر جوش شیرین بر روی سطح برس های مسواک (اجرای فرآیند مسواک و سپس شست و شوی دهان) |
روش های پیشگیری از تلخی دهان
پیشگیری از طعم ناخوشایند در دهان می تواند به بهبود کیفیت زندگی شما کمک کند. برخی از توصیه های پیشگیرانه شامل نوشیدن آب به میزان کافی می تواند از خشکی دهان جلوگیری کرده و به کاهش طعم نامطلوب کمک کند. مصرف میوه ها و سبزیجات تازه، غلات کامل و اجتناب از غذاهای چرب و پرادویه می تواند به بهبود وضعیت گوارشی و جلوگیری از بدمزگی دهان کمک کند. استفاده از نخ دندان، مسواک زدن دو بار در روز و شستشوی دهان با دهانشویه های ضدباکتری می تواند از بوی بد و مزه ی نامطبوع جلوگیری کند. ترک سیگار و مصرف الکل، علاوه بر بهبود سلامت کلی بدن، به کاهش بدمزگی و طعم نامطبوع در دهان کمک می کند.
جمع بندی کنیم؟
تلخی دهان و احساس طعم ناخوشایند در دهان مشکلی است که بسیاری از افراد با آن دست و پنجه نرم می کنند و می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. شناخت علل، علائم، روش های تشخیص و درمان این مشکل می تواند به شما کمک کند تا بهتر با آن برخورد کنید و کیفیت زندگی بهتری داشته باشید. رعایت توصیه های پیشگیرانه نیز به جلوگیری از بروز بدمزگی و بهبود سلامتی دهان و دندان کمک می کند.
بیش تر بخوانید: درمان سه سوته آفت دهان
سوالات متداول
بدمزگی دهان می تواند ناشی از مشکلات گوارشی مانند رفلاکس معده، مصرف برخی داروها، خشکی دهان، عفونت های دهانی و یا عادات غذایی و مصرف سیگار باشد.
بله، در برخی موارد بدمزگی دهان می تواند به بیماری های گوارشی، دیابت، مشکلات کبدی یا کلیوی اشاره داشته باشد. در صورت تداوم این وضعیت، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
رعایت بهداشت دهان و دندان، نوشیدن آب کافی، مصرف آدامس بدون قند، پرهیز از غذاهای چرب و پرادویه و در صورت نیاز مشورت با پزشک برای تغییر داروها از راه های موثر کاهش طعم ناخوشایند هستند.
بله، خشکی دهان می تواند به تجمع باکتری ها و در نتیجه به ایجاد طعم نامطبوع در دهان منجر شود. افزایش ترشح بزاق با مصرف آب و جویدن آدامس می تواند خشکی دهان را کاهش دهد.
رعایت رژیم غذایی سالم، نوشیدن آب کافی، ترک سیگار، محدود کردن مصرف الکل و رعایت بهداشت دهان و دندان از بهترین راه های پیشگیری از بدمزگی و طعم ناخوشایند در دهان هستند.
