ارتودنسی انحراف چانه؛ درمانی برای بهبود زیبایی و عملکرد فک
انحراف چانه یکی از مشکلات رایج در میان افراد است که علاوه بر تاثیر مستقیم روی زیبایی چهره، می تواند باعث بروز مشکلاتی در عملکرد دهان و فک نیز شود. یکی از روش های موثر برای رفع این مشکل، استفاده از ارتودنسی انحراف چانه است.
در این مقاله به صورت کامل و جامع به بررسی دلایل انحراف چانه، روش های درمان با ارتودنسی، مزایا و معایب و همچنین مراقبت های پس از درمان می پردازیم.
انحراف چانه چیست؟
چانه یکی از اجزای مهم صورت است که نقش زیادی در تناسب اجزای چهره و زیبایی آن دارد. زمانی که چانه از خط میانی صورت به سمت چپ یا راست منحرف می شود، حالتی به نام انحراف چانه ایجاد خواهد شد.
این مشکل می تواند خفیف یا شدید باشد و در برخی موارد تنها جنبه زیبایی داشته باشد، اما در شرایط شدیدتر ممکن است عملکرد فک و حتی تنفس را هم تحت تاثیر قرار دهد.
دلایل انحراف چانه چیست؟
دلایل بروز انحراف چانه متنوع هستند و ممکن است مربوط به عوامل ژنتیکی، محیطی یا عادات فردی باشند. از مهم ترین دلایل می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- رشد نامتقارن استخوان های فک پایین؛
- مشکلات تکاملی در دوران کودکی؛
- عادات غلط مانند مکیدن انگشت یا تنفس دهانی طولانی مدت؛
- ضربه یا آسیب به فک؛
- رشد نامتوازن دندان ها و بی نظمی در قوس دندانی؛
شناخت علت اصلی اهمیت زیادی دارد زیرا تعیین می کند که آیا ارتودنسی انحراف چانه به تنهایی کافی است یا نیاز به درمان های ترکیبی مثل جراحی فک وجود دارد.
نقش ارتودنسی در درمان انحراف چانه چیست؟
ارتودنسی یکی از روش های اصلی در درمان بسیاری از مشکلات فکی و دندانی است. در صورتی که انحراف چانه ناشی از مشکلات دندانی یا بی نظمی قوس فک باشد، ارتودنسی انحراف چانه می تواند تاثیر بسیار زیادی داشته باشد.
متخصص ارتودنسی با کمک بریس های ارتودنسی ثابت یا متحرک یا دستگاه های ارتوپدی رشد، موقعیت دندان ها و در برخی موارد رشد فک را اصلاح می کند تا انحراف چانه به مرور برطرف شود.
در سنین کودکی و نوجوانی، به دلیل انعطاف پذیری بالای استخوان ها، ارتودنسی چانه بسیار سریع تر و موثرتر خواهد بود. اما در بزرگسالان در صورت شدید بودن مشکل ممکن است نیاز به جراحی فک همراه با ارتودنسی وجود داشته باشد.
روش های ارتودنسی انحراف چانه
انحراف چانه می تواند درجات مختلفی داشته باشد؛ از یک انحراف خفیف که صرفا جنبه زیبایی دارد تا مشکلات شدیدتر که عملکرد فک را تحت تاثیر قرار می دهد. به همین دلیل، انتخاب روش درمان ارتودنسی کاملا وابسته به شدت و علت اصلی انحراف است. در ادامه مهم ترین روش های ارتودنسی انحراف چانه را بررسی می کنیم:
بریس های ثابت
بریس های ثابت یکی از پرکاربردترین انواع ارتودنسی هستند. در این روش، براکت ها روی دندان ها نصب شده و به وسیله سیم های ارتودنسی نیرویی کنترل شده به دندان ها وارد می شود. این نیرو باعث حرکت تدریجی دندان ها به سمت موقعیت درست خواهد شد.
وقتی بی نظمی دندان ها یا جابه جایی آنها باعث انحراف چانه شده باشد، استفاده از ارتودنسی ثابت می تواند به مرور زمان دندان ها را در ردیف صحیح قرار دهد و در نتیجه چانه نیز به سمت خط تقارن صورت بازگردد.
این روش برای ارتودنسی دندان نوجوانان و بزرگسالان مناسب است و معمولا مدت درمان بسته به شدت ناهنجاری بین ۱۸ ماه تا ۳ سال طول می کشد.
نتیجه استفاده از براکت های ثابت نه تنها در بهبود زیبایی چانه، بلکه در اصلاح طرح لبخند و تناسب کلی صورت نیز چشمگیر است به طوری که تاثیر ارتودنسی بر گونه و فرم صورت به وضوح چشمگیر خواهد بود.
پلاک های متحرک یا دستگاه های ارتوپدی رشد
پلاک های ارتودنسی متحرک یا دستگاه های ارتوپدی بیشتر برای کودکان و نوجوانانی کاربرد دارند که در سن رشد هستند. در این سن، استخوان های فک هنوز انعطاف پذیرند و می توان با هدایت رشد آنها، بسیاری از مشکلات فکی و انحراف چانه را بدون نیاز به جراحی اصلاح کرد.
این دستگاه ها به صورت سفارشی برای هر بیمار ساخته می شوند و به مرور زمان با اعمال فشار ملایم، باعث تغییر جهت رشد فک و قرار گرفتن چانه در موقعیت مناسب می شوند.
مهم ترین مزیت ارتودنسی متحرک، امکان خارج کردن آنها در هنگام غذا خوردن یا مسواک زدن است. البته باید توجه داشت که برای تاثیرگذاری کامل، بیمار باید روزانه طبق دستور متخصص (معمولا 16 تا 20 ساعت) از دستگاه استفاده کند. در غیر این صورت، روند درمان با اختلال مواجه خواهد شد و شاید نیاز به ارتودنسی دوباره باشد.
ارتودنسی پیش از جراحی
در مواردی که انحراف چانه ناشی از مشکلات شدید استخوانی باشد، ارتودنسی انحراف چانه به تنهایی قادر به اصلاح آن نخواهد بود. در چنین شرایطی، ترکیب ارتودنسی و جراحی فک بهترین گزینه درمانی است.
معمولا پیش از انجام جراحی، بیمار باید یک دوره ارتودنسی ثابت را پشت سر بگذارد. هدف از این مرحله، مرتب کردن دندان ها و ایجاد شرایط مناسب برای جراحی است. پس از آن، جراح فک با اصلاح موقعیت استخوان ها و بازگرداندن چانه به خط میانی، مشکل اصلی را برطرف می کند.
پس از جراحی نیز ممکن است نیاز به یک دوره ارتودنسی تکمیلی وجود داشته باشد تا دندان ها و فک در وضعیت پایدار قرار گیرند. هرچند این روش زمان برتر است، اما برای بیماران با انحراف شدید تنها راهکار قطعی به شمار می آید.
مزایای ارتودنسی انحراف چانه چیست؟
ارتودنسی انحراف چانه تنها به تغییر شکل ظاهری محدود نمی شود، بلکه فواید گسترده ای در زمینه سلامت دهان، عملکرد فک و حتی کیفیت زندگی فرد دارد. در ادامه مهم ترین مزایا را به صورت جامع بررسی می کنیم:
بهبود زیبایی چهره و افزایش اعتماد به نفس
چانه یکی از اجزای اصلی در تعیین فرم صورت است. وقتی چانه از خط میانی منحرف باشد، ظاهر فرد نامتقارن به نظر می رسد و همین موضوع می تواند اعتماد به نفس او را کاهش دهد.
با انجام ارتودنسی چانه، دندان ها و فک در جای درست قرار می گیرند و تقارن چهره تا حد زیادی باز می گردد. نتیجه آن داشتن صورتی متعادل تر، لبخندی زیباتر و افزایش حس رضایت از ظاهر فرد خواهد بود.
بسیاری از بیماران بعد از درمان گزارش می دهند که در جمع ها با اعتماد به نفس بیشتری صحبت می کنند و حتی در روابط اجتماعی موفق تر شده اند.
اصلاح عملکرد فک و دندان ها
انحراف چانه معمولا با بی نظمی دندان ها یا اختلال در جفت شدن فک ها همراه است. این موضوع می تواند باعث مشکلاتی مثل جویدن نادرست، سایش غیرطبیعی دندان ها یا حتی درد فکی شود.
ارتودنسی انحراف چانه با اصلاح موقعیت دندان ها و هماهنگ کردن فک ها، عملکرد دهان را بهبود می دهد. در نتیجه بیمار راحت تر غذا می خورد، فشار کمتری به دندان ها وارد می شود و احتمال پوسیدگی دندان یا شکستن آنها هم کاهش می یابد.
کاهش احتمال مشکلات مفصل گیجگاهی فکی (TMJ)
یکی از عوارض جدی انحراف چانه، بروز مشکلات مفصل گیجگاهی فکی است. این مشکلات می تواند با علائمی مثل صدا دادن فک، درد در ناحیه گوش و شقیقه، یا محدودیت باز و بسته کردن دهان همراه باشد.
با اصلاح انحراف چانه از طریق ارتودنسی، فشار غیرطبیعی از روی مفصل برداشته می شود و خطر بروز این مشکلات به حداقل می رسد. حتی در برخی بیماران علائم موجود پس از درمان به طور قابل توجهی کاهش پیدا می کند.
کمک به بهبود تنفس در برخی افراد
وقتی فک بالا و پایین به درستی در جای خود قرار نگیرند، ممکن است مسیر راه هوایی نیز تحت تاثیر قرار بگیرد. این موضوع در بعضی افراد به مشکلاتی مثل تنفس دهانی، خر و پف یا حتی آپنه خواب منجر می شود.
ارتودنسی انحراف چانه با اصلاح موقعیت فک ها می تواند فضای بهتری برای عبور جریان هوا ایجاد کند و کیفیت تنفس فرد را بهبود بخشد. این موضوع به ویژه در کودکان اهمیت دارد زیرا می تواند از مشکلات رشدی و خواب نامناسب جلوگیری کند.
جلوگیری از پیشرفت ناهنجاری و پیچیده تر شدن درمان در آینده
اگر انحراف چانه در سنین پایین یا مراحل ابتدایی درمان نشود، به مرور زمان شدت بیشتری پیدا می کند و اصلاح آن دشوارتر خواهد شد.
درمان ارتودنسی در مراحل اولیه می تواند جلوی این پیشرفت را بگیرد و بیمار را از نیاز به درمان های پیچیده تر مثل جراحی فک بی نیاز کند. به همین دلیل توصیه می شود در صورت مشاهده کوچکترین نشانه های انحراف چانه، به دکتر ارتودنسی مراجعه شود.
چه کسانی بهترین کاندیدای ارتودنسی انحراف چانه هستند؟
- افرادی که دچار انحراف خفیف تا متوسط چانه هستند.
- کودکانی که در سن رشد قرار دارند و مشکلات ساختاری شدید ندارند.
- بزرگسالانی که مشکل اصلی آنها مربوط به بی نظمی دندانی است نه استخوانی؛
البته بیمارانی که انحراف شدید استخوان فک دارند معمولا نیازمند جراحی ارتوگناتیک (جراحی فک) همراه با ارتودنسی خواهند بود.
تفاوت ارتودنسی انحراف چانه در کودکان و بزرگسالان
| گروه سنی | ویژگی های درمان | نتیجه احتمالی |
| کودکان و نوجوانان | به دلیل رشد فعال استخوان‌ها، امکان هدایت رشد فک و اصلاح ناهنجاری‌ها وجود دارد. استفاده از پلاک‌های متحرک و دستگاه‌های ارتوپدی بیشترین تاثیر را دارد. | بهترین نتیجه در اصلاح انحراف چانه، اغلب بدون نیاز به جراحی |
| بزرگسالان | رشد استخوان‌ها متوقف شده است، بنابراین امکان تغییر اساسی در ساختار فک تنها با ارتودنسی وجود ندارد. در مشکلات شدید، ارتودنسی باید همراه با جراحی فک انجام شود. | درمان محدودتر و در صورت انحراف شدید نیازمند ارتودنسی + جراحی ارتوگناتیک |
مراقبت های پس از ارتودنسی انحراف چانه
برای موفقیت طولانی مدت درمان، رعایت توصیه های ارتودنتیست (متخصص ارتودنسی) اهمیت زیادی دارد:
- استفاده منظم از ریتینر (نگهدارنده ارتودنسی) پس از پایان ارتودنسی؛
- رعایت بهداشت دهان و دندان در طول ارتودنسی و بعد از آن؛
- مراجعات دور های برای بررسی وضعیت دندان ها؛
- پرهیز از فشار بیش از حد به دندان ها و فک؛
هزینه ارتودنسی انحراف چانه چقدر است؟
هزینه ارتودنسی برای انحراف چانه به عوامل مختلفی بستگی دارد از جمله شدت انحراف، نوع روش درمانی (براکت ثابت، دستگاه متحرک یا جراحی همراه با ارتودنسی)، طول مدت درمان و تجربه متخصص ارتودنسی. معمولا هرچه مشکل پیچیده تر باشد، هزینه نهایی نیز بیشتر خواهد بود.
جمع بندی
انحراف چانه نه تنها روی زیبایی چهره تاثیر منفی می گذارد، بلکه می تواند عملکرد فک و حتی سلامت فرد را تحت تاثیر قرار دهد. خوشبختانه با پیشرفت روش های ارتودنسی، امروزه درمان بسیاری از این مشکلات امکان پذیر است. انتخاب ارتودنسی انحراف چانه به عنوان یک روش درمانی، به شدت ناهنجاری، سن بیمار و نظر متخصص بستگی دارد.
اگر شما یا فرزندتان با چنین مشکلی مواجه هستید، مراجعه به یک متخصص ارتودنسی بهترین راه برای انتخاب بهترین روش درمان انحراف چانه است.
