موم ارتودنسی چیست و چه کاربردی دارد؟ (راهنمای کامل به زبان ساده)
در طول درمان ارتودنسی (به ویژه در روزهای ابتدایی پس از نصب براکت ها)، بسیاری از بیماران دچار ناراحتی، سوزش یا زخم در بخش های داخلی دهان می شوند. یکی از ساده ترین و مؤثرترین روش ها برای کاهش این مشکلات، استفاده از موم ارتودنسی است. اما وکس ارتودنسی چیست؟ چگونه از موم ارتودنسی استفاده کنیم؟ در این مقاله، با زبانی ساده اما علمی، به معرفی کامل این ماده مهم می پردازیم.
موم ارتودنسی چیست؟
موم ارتودنسی ماده ای نرم، بی ضرر و معمولاً بی بو و بی مزه است که روی براکت ها یا سیم های فلزی ارتودنسی قرار می گیرد تا از تماس مستقیم آن ها با بافت های داخلی دهان مانند لب، گونه و لثه جلوگیری کند. این موم به نوعی نقش یک لایه محافظ را ایفا می کند و از ایجاد زخم، التهاب و درد جلوگیری به عمل می آورد.
موم ارتودنسی برای چیست؟
شاید برای شما هم سوال شود که موم ارتودنسی چه کاربردی دارد؟ وکس ارتودنسی برای کاهش و تسکین احساس ناراحتی و درد ناشی از فشارهای اعمالی برات و سیم های تجهیزات درمان اصلاح ناهنجاری های دهان و فکین استفاده می شود. هنگام لمس و برخورد براکت و سیم ارتودنسی به بافت های متشکل داخلی قسمت گونه، لثه دندان و لب، فرد احساس سوزش را تجربه می کند. در برخی از مواقع، امکان مشاهده زخم از سوی بیماران وجود دارد.
در چنین شرایطی، با استفاده از وکس ارتودنسی می توان یک لایه محافظتی جهت جلوگیری از وارد شدن آسیب های بیشتر به بافت های دهانی از سوی تجهیزات درمان ایجاد کرد. این مواد مانند سدی برای جلوگیری از تحریک دائمی و مداوم بافت های دهانی عمل کرده و تسریع روند بهبودی و التیام نواحی دچار صدمه را به بیمار هدیه می دهد. به کمک وکس اصلاح ناهنجاری های دهان و دندان، می توان فرآیند میل کردن غذا را راحت تر انجام داد. همچنین وکس به بهبود اختلالات گفتاری ناشی از وجود تجهیزات درمان ارتودنسی کمک بسزایی می کند.
چه کسانی به وکس ارتودنسی نیاز دارند؟
اغلب افرادی که تحت درمان با براکت های فلزی یا سایر تجهیزات ارتودنسی قرار دارند (به ویژه در هفته های ابتدایی)، ممکن است به موم ارتودنسی نیاز داشته باشند. این نیاز در شرایطی مانند موارد زیر شایع تر است:
- بروز سایش یا تحریک در بافت نرم دهان
- شل شدن یا شکستگی براکت ها
- بیرون زدگی سیم ها
- وجود زخم یا التهاب مداوم در دهان
مزایای استفاده از وکس ارتودنسی چیست؟
به کاهش فوری درد و سوزش (به دلیل ایمن کردن وسایل ارتودنسی)، جلوگیری از گسترش زخم ها، تسهیل صحبت کردن و غذا خوردن، امکان ادامه روند درمان بدون وقفه و محافظت از ناحیه آسیب دیده تا زمان مراجعه به ارتودنتیست کمک بسزایی می کند.
نحوه استفاده از موم ارتودنسی چگونه است؟
نحوه گذاشتن موم ارتودنسی در 5 مرحله خلاصه می شود:
- ابتدا دست ها را با آب و صابون بشویید و خشک کنید.
- مقدار کمی از موم (به اندازه یک نخود) جدا کرده و بین انگشتان کمی گرم کنید تا نرم شود.
- سطح براکت یا سیمی که موجب ناراحتی می شود را خشک کنید.
- موم نرم را نرم کنید و آن را را روی بخش مورد نظر قرار دهید.
- سپس با انگشت فشار دهید تا به خوبی در جای خود ثابت شود.
توجه: سطح مرطوب موجب عدم چسبندگی موم می شود. خشک کردن محل قبل از استفاده بسیار مهم است.
عوارض موم ارتودنسی چیست؟
در صورت پیروی از دستورالعمل های دقیق پزشکی و رعایت تمام توصیه های تجویزی از سوی متخصص ارتودنسی، با عارضه های جانبی قابل توجهی مواجه نخواهید شد. استفاده از وکس ارتودنسی به نوعی شیوه بسیار ایمن و تاثیرگذار جهت کم کردن احساس درد و کاهش تحریک های متصل به تجهیزات فرآیند درمان معروف است.
احتمال فعال شدن سیگنال واکنش های حساسیتی در سطح خفیف و تحریک بافت های متشکل پوست در هنگام بهره مندی از ویژگی های منحصر به فرد موم ارتودنسی وجود دارد. فراموش نکنید؛ اگر پس از استفاده از وکس ارتودنسی با شکل گیری لکه های قرمز و غیر طبیعی دارای التهاب (بثورات) یا ایجاد خارش در بافت های متشکل پوست یا مشاهده حالت تورم در فضای دهان و نواحی اطراف آن مواجه شدید، مجوز ممنوعیت استفاده از موم صادر می شود. در چنین موقعی باید سریعا با متخصص ارتودنسی معالج تماس حاصل فرمائید و شرایط را برای وی با جزئیات کامل توضیح دهید تا راهکارهای درمانی ارائه شود.
اگر موم ارتودنسی را قورت دهم چه می شود؟
در صورتی که موم به طور تصادفی بلعیده شود، معمولاً خطری برای سلامتی ندارد. این مواد از ترکیبات ایمن و غیرسمی تهیه می شوند. در صورت قورت دادن تصادفی وکس ارتودنسی، این مواد بدون شکل گیری کوچک ترین مشکلی باید از مجرای دستگاه گوارش عبور کند و دفع شود. با این حال، توصیه می شود که موم در حین خوردن غذا یا خواب به طور طولانی مدت در دهان باقی نماند.
اگر مقدار بلعیده شدن وسک در حد کم باشد، فرآیند گذر موم از دستگاه گوارش نهایتا تا 2 روز طول (بدون وارد شدن کوچک ترین آسیبی) خواهد کشید. اما اگر مقدار قورت دادن مو زیاد باشد و باعث شکل گیری احساس ناراحتی در هنگام فرآیند بلعیدن شود، باید بدون فوت وقت و سریعا به دنبال اجرای مراقبت های پزشکی جهت جلوگیری از شدید شدن اختلال مذکور باشید.
در صورت مشاهده علائم غیرطبیعی نظیر تجربه کردن احساس درد نواحی شکم، شکل گیری حالت تهوع و استفراغ، اسهال یا بیرون روی، باید سریعا با دندانپزشک معالج تماس حاصل فرمائید. در صورت عدم پاسخ گویی از متخصص ارتودنسی معالج، باید سریعا به پزشک مراجعه نمایید تا راهکارهای درمانی ارائه شود.
چگونه موم ارتودنسی را پاک کنیم؟
برای پاک کردن موم ارتودنسی باید چندین مرحله طی شود:
- اطمینان کامل از تمیز بودن سطح پوست دست ها: دست ها را خوب بشورید.
- برداشتن موم از روی براکت با دست: به آرامی و بدون وارد کردن نیرو، موم را از روی سطح براکت جدا کنید.
- کمک گرفتن از خلال دندان، نخ دندان و مسواک مخصوص بین دندانی: ممکن است کمی از بافت های متشکل موم بر روی سطح دندان و براکت متصل به آن باقی بماند. در چنین شرایطی می توانید از خلال دندان، نخ دندان و مسواک مخصوص بین دندانی برای پاک کردن وکس از روی سطح دندان و براکت کمک بگیرید.
- افزایش دقت برای جلوگیری از آسیب دیدن تجهیزات درمان: مراحل پاک کردن موم باید با دقت بالا صورت گیرد تا هیچ گونه صدمه ای برای تجهیزات درمان شکل نگیرد.
چند بار در روز می توان از موم ارتودنسی استفاده کرد؟
هر زمان که احساس ناراحتی وجود داشته باشد، می توان از موم استفاده نمود. بهتر است پس از هر وعده غذایی، موم قبلی را بردارید، ناحیه موردنظر را تمیز و خشک کنید و در صورت نیاز، موم جدید جایگزین گردد.
آیا با موم ارتودنسی میشه غذا خورد؟
خیر، ذرات مواد غذایی قادر به جدا کردن موم از روی سطح براکت و دندان است. باید قبل از میل کردن وعده های غذایی و مصرف نوشیدنی، وکس را از روی لایه های متشکل براکت و دندان پاک نمایید. بعد از میل کردن وعده های غذایی و مصرف نوشیدنی، باید فضای دهان را با مسواک و خمیر دندان مخصوص ارتودنسی شست و شو دهید تا فرآیند پاکیزه کردن فضای دهان به طور صحیح انجام شود. پس از پاکیزه سازی محیط دهان، می تواند مجددا موم را بر روی سطح براکت نصب نمایید.
از کجا موم ارتودنسی بخریم؟
وکس در اکثر داروخانه ها، فروشگاه های تجهیزات دندان پزشکی یا مطب های ارتودنتیست در دسترس است. این محصول قیمت بالایی ندارد و یک بسته کوچک آن می تواند تا چند هفته مورد استفاده قرار گیرد.
قیمت موم ارتودنسی چقدر است؟
هزینه پرداختی برای تهیه وکس ارتودنسی بستگی به عوامل مختلفی نظیر برند شرکت تولیدی، سطح کیفیت مواد متشکل، خارجی یا داخلی بودن وکس، محل تهیه آن و تعداد خریداری شده یا حجم بسته بندی محصول دارد. قیمت موم ارتودنسی حداقل 40 هزار تومان و حداکثر 110 هزار تومان است.
نحوه ساخت وکس ارتودنسی چگونه است؟
وکس ارتودنسی از ترکیب چند ماده بی خطر و مناسب برای استفاده در دهان تهیه می شود. ترکیب اصلی آن معمولاً شامل موارد زیر است:
- پارافین یا موم زنبور عسل: این مواد پایه اصلی وکس درمان اصلاح ناهنجاری های دهان و فکین را تشکیل می دهند. هر دو نرم، بدون بو و بی مزه هستند و در دمای بدن به راحتی قابل فرم گیری اند.
- روغن های معدنی یا گیاهی: این روغن ها به مقدار کم به ترکیب افزوده می شوند تا بافت موم نرم تر و استفاده از آن ساده تر شود.
- طعم دهنده های خوراکی (در صورت نیاز): در برخی از انواع موم ها، از طعم دهنده های بی ضرر مانند نعناع استفاده می شود تا هنگام قرار گرفتن در دهان حس خوشایندتری ایجاد کنند.
این ترکیبات پس از ذوب شدن و ترکیب کامل، در قالب های کوچک ریخته می شوند و پس از خنک شدن، بسته بندی و آماده مصرف می گردند.
جایگزین موم ارتودنسی چیست؟
به جای موم ارتودنسی از چی استفاده کنیم؟ اگر وکس ارتودنسی در دسترس نباشد یا به دلایلی قابل استفاده نباشد، می توان از چند گزینه ی جایگزین استفاده کرد. البته این جایگزین ها معمولاً برای مدت کوتاه و موقتی مناسب اند، نه به عنوان راه حل دائمی:
- سیلیکون های دندانی مخصوص ارتودنسی: این سیلیکون ها دقیقاً برای همان کاربرد موم طراحی شده اند اما دوام بیشتری دارند و کمتر در دهان حل می شوند. شکل پذیری آن ها نیز بالاست و معمولاً در برابر حرارت دهان مقاوم ترند.
- شمع پارافینی نرم (غذایی): اگر وکس ارتودنسی ندارید، می توانید از شمع های پارافینی بی بو و بدون رنگ (مانند شمع های مخصوص کیک تولد) استفاده کنید.پیش از مصرف باید آن را کمی گرم کرده و حالت دهید، اما فقط برای چند ساعت قابل استفاده اند و نباید آن را قورت داد.
- آدامس بدون قند (موقت): در شرایط اضطراری، می توان آدامس بدون قند را کمی جوید و سپس روی قسمت زخم ساز براکت قرار داد. این روش فقط برای مدت بسیار کوتاه مناسب است و باید هرچه سریع تر با موم اصلی جایگزین شود.
رایج ترین اشتباهات و مهم ترین نکات افراد حین استفاده از وکس ارتودنسی
| نام خطا | شکل گیری مشکلات احتمالی | راهکاری های درمانی پیشگیری از شکل گیری عارضه | نکات کلیدی درمان |
|---|---|---|---|
| تمیز نشدن کامل فضای دهان قبل از نصب وکس | – کم شدن قدرت چسبندگی موم بر روی سطح براکت – شکل گیری افزایش تجمع باکتری های مضر دهانی | + انجام صحیح فرآیند مسواک + خشک نمودن سطوح براکت های مورد نظر با استفاده از گاز استریل | + استفاده از خاصیت ضد التهابی و ضد باکتری آب نمک برای کاهش تحریک ناحیه آسیب دیده |
| بیش از اندازه از موم استفاده کردن | – ایجاد اختلال در صحبت کردن – ایجاد اختلال در فرآیند صحیح جویدن مواد غذایی – قرارگیری فرد در معرض پوسیدگی دندان | + موم نصب شده بر روی هر براکت نباید بزرگ تر از اندازه یک دانه برنج باشد | + وکس را تنها بر روی براکت های دارای سطوح تیز یا آزار دهنده نصب شود |
| توجه ناکامل به زمان دقیق تعویض موم | – افزایش جرم دندانی – کم شدن اثرگذاری محافظت از نواحی آسیب دیده | + نهایتا 12 ساعت قابل استفاده هستند (سپس باید تعویض شوند) + بعد از میل کردن هر وعده غذایی باید تعویض شوند | + تعویض اجباری وکس در صورت مشاهده تغییر رنگ |
| ماندن موم بر روی سطح براکت به صورت طولانی مدت | – شکل گیری یک محیط ایمن و موثر برای رشد و رویش بیش از حد باکتری های مضر دهانی | + خارج کردن موم از دهان قبل از اجرای فرآیند مسواک زدن | + ممنوعیت استفاده از موم قدمی بعد از پاکیزه سازی فضای دهان در ساعات شب (حتما از موم جدید برای التیام زخم های دهانی استفاده کنید) |
در چه مواردی باید به متخصص مراجعه کرد؟
موم ارتودنسی تنها یک راهکار موقتی است. در صورتی که علائم زیر ادامه دار یا شدید باشند، مراجعه به ارتودنتیست ضروری است:
- زخم هایی که بهبود نمی یابند
- درد شدید یا التهاب گسترده
- شکستن یا خارج شدن سیم ها یا براکت ها
👋 برای آشنایی بیشتر، حتماً نگاهی به سایر مقالات جذاب این سایت بیندازید!
پاسخ به سؤالات پرتکرار درباره وکس ارتودنسی
به طور معمول، موم تا زمان وعده غذایی بعدی قابل استفاده است، اما توصیه می شود حداکثر هر ۶ تا ۸ ساعت تعویض شود.
خیر، اما استفاده بی مورد ممکن است به تجمع باکتری منجر شود. در صورت عدم نیاز واقعی، بهتر است از مصرف آن اجتناب شود.
بله، اگرچه بیشتر انواع آن بی مزه هستند، برخی برندها موم هایی با طعم های میوه ای یا نعنایی نیز تولید کرده اند.
خیر. هر نوع ارتودنسی که باعث تحریک بافت نرم دهان شود، ممکن است نیاز به استفاده از موم داشته باشد. برای مثال، در ارتودنسی لینگوال (براکت هایی که پشت دندان نصب می شوند) یا سیم های نگهدارنده نیز ممکن است وکس ارتودنسی کاربرد داشته باشد.
