0 تا 100 فرسایش مینای دندان (هر آنچه که باید درباره نازک شدن مینای دندان بدانید)

فرسایش مینای دندان یکی از چالش های جدی در سلامت دهان و دندان است که اغلب دیر تشخیص داده می شود. مینای دندان به عنوان سخت ترین ماده بدن انسان، نخستین سد دفاعی در برابر عوامل مخرب محسوب می شود. هرگونه آسیب یا تضعیف این لایه محافظ می تواند مسیر را برای مشکلاتی مانند حساسیت، تغییر رنگ و پوسیدگی هموار کند. آشنایی با نقش حیاتی مینا و مراقبت از آن، مهم ترین گام برای پیشگیری از آسیب های غیرقابل بازگشت است. اگر به دنبال پاسخ سوالاتی نظیر “از کجا فهمیم مینای دندان از بین رفته؟” و “آیا مینای دندان از بین رفته، مجددا برگشت خواهد کرد؟” هستید، همراه سایت لبخندفا باشید.

فرسایش مینای دندان چیست؟

سایش مینای دندان به از بین رفتن تدریجی لایه محافظتی دندان ها گفته می شود. این فرسایش می تواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله اسیدهای موجود در غذاها و نوشیدنی ها، بیماری های گوارشی و حتی عادات نادرست بهداشت دهان و دندان باشد.

مینای دندان از کریستال های هیدروکسی آپاتیت است که به آن استحکام و مقاومت بالایی می دهد. این لایه فاقد سلول های زنده است و بنابراین، قابلیت ترمیم خود به خودی ندارد. به همین دلیل، ساییدگی مینای دندان یک مشکل جدی است که نیاز به توجه و مراقبت ویژه دارد.

علائم فرسایش مینای دندان (از کجا فهمیم مینای دندان از بین رفته؟)

باید بدانید که فرآیند فرسایش مینای دندان در چندین مرحله صورت می گیرد که نشانه های هر کدام از مراحل با یکدیگر متفاوت است. جواب ابهام “از کجا فهمیم مینای دندان از بین رفته؟” در 5 مرحله ذیل خلاصه می شود:

• شکل گیری حساسیت دندان: با نابودی بافت های متشکل مینای دندان، لایه های داخلی نزدیک به پالپ دندان در معرض تحریک و حساسیت قرار می گیرند؛ نمایان شدن واکنش های درد و ناراحتی دندانی با میل کردن غذاها یا نوشیدن انواع نوشیدنی های سرد و گرم.
• تغییر رنگ دندان: با تضعیف شدن و نازکی بافت های متشکل مینای دندان، لایه و سطح زردرنگ عاج بیشتر نمایان می شود و دندان ها ظاهر کدر یا تیره پیدا می کنند.
• ترک خوردگی یا ایجاد شکستگی دندان: کاهش استحکام بافت های قدرتمند و سفت مینا، باعث تضعیف سطح مقاومت دندان ها در برابر فشار شده و احتمال شکل گیری ترک یا لب پریدگی را افزایش می دهد.
• افزایش حساسیت و بروز احساس درد در دندان: در صورت افزایش سطح تخریب مینای دندان، نابودی بافت های متشکل حفاظت از قسمت مغز یا پالپ دندان شکل خواهد گرفت. با نابودی سطح محافظتی لایه عاج، کانال های ریشه اعصاب دندان حساسیت بیشتری را هنگام میل کردن مواد غذایی، نوشیدن نوشیدنی های مختلف، افزایش یا کاهش دما و حتی وارد شدن ضربه نشان خواهند داد.
• ایجاد حفره های دندانی: فرسایش مینا مسیر را برای نفوذ باکتری ها و تشکیل پوسیدگی هموارتر می کند؛ ایجاد حفره و تخریب ساختار دندان.

علل فرسایش مینای دندان

1. گنجاندن مواد تغذیه ای و نوشیدنی های اسیدی در برنامه غذایی

یکی از اصلی ترین دلایل فرسایش مینای دندان، مصرف غذاها و نوشیدنی های اسیدی است. با افزایش سطح اسیدیته دهان، به مرور زمان سایش مینای دندان شکل خواهد گرفت. مهم ترین لیست منابع غذایی و نوشیدنی های اسیدی در فهرست ذیل قابل مشاهده است:

• نوشابه
• آب میوه های صنعتی
• قهوه
• انرژی زا
• میوه لیمو
• میوه پرتقال
• خانواده مرکبات
• انواع آب نبات با مزه میوه های مختلف
• سرکه
• الکل
• قرص ویتامین C (قرص عادی و جوشان)

2. بیماری های گوارشی

از دیگر مهم ترین دلایل فرسایش مینای دندان می توان به شکل گیری بیماری ها و مشکلات دستگاه گوارشی اشاره کرد. بیماری هایی مانند ریفلاکس معده و بولیمیا می توانند باعث بازگشت اسید معده به دهان شوند. این اسیدها می توانند به مینای دندان آسیب برسانند و باعث سایش آن شوند.

3. عادات نادرست بهداشت دهان و دندان

اجرای فرآیند مسواک با سرعت بالا یا استفاده از مسواک های سفت می تواند به مینای دندان آسیب برساند. همچنین، استفاده نادرست از نخ دندان و دهانشویه ها نیز می تواند به ساییدگی مینای دندان کمک کند.

4. عدم رعایت اصول بهداشت دهان و دندان

عدم رعایت اصول بهداشت دهان رتبه اول دلایل فرسایش دندان شناخته می شود. توجه ناکافی به انجام فرآیند مسواک و نخ دندان کشیدن باعث تجمعه پلام و جرم دندانی خواهد شد. با تجمع پلاک و جرم دندان، بافت های متشکل مینای دندان تضعیف شده و منجر به از دست دندان ساختار طبیعی و نابودی رنگ دندان خواهد شد.

5. خشکی دهان

غدد بزاق نقش مهمی در محافظت از مینای دندان دارد. بزاق به خنثی سازی اسیدها و بازسازی مواد معدنی از دست رفته در مینای دندان کمک می کند. خشکی دهان می تواند این فرآیند را مختل کرده و خطر از بین رفتن مینای دندان را افزایش دهد.

✅ همان طور که در بیانیه انجمن دندان‌پزشکی آمریکا (ADA) آمده است:

The more acidic the drink, the greater the risk of tooth erosion with frequent consumption.

American Dental Association (ADA)

هرچه یک نوشیدنی اسیدی تر باشد، با مصرف مکرر، خطر فرسایش دندان بیشتر خواهد

بود.

بیانیه انجمن دندان‌پزشکی آمریکا (ADA)

6. ژنتیک

در برخی افراد ضخامت و کیفیت مینای دندان به‌صورت ژنتیکی کمتر است و همین موضوع آن ها را مستعد فرسایش سریع تر می کند.

7. مصرف برخی از داروها

برخی داروها خاصیت اسیدی دارند یا باعث کاهش بزاق می شوند؛ به این ترتیب مینای دندان را در معرض آسیب قرار می دهند.

پیشگیری از فرسایش مینای دندان؛ 17 راهکار تضمینی

• ممنوعیت کامل برای پیروی از برنامه غذایی ناسالم.
• به حداقل رساندن مصرف انواع غذا و نوشیدنی های اسیدی.
• استفاده از نی هنگام نشویدن نوشیدنی های اسیدی.
• تعهد کامل به رعایت اصول بهداشت دهان و دندان.
• استفاده از خمیر دندان های حاوی فلوراید برای تقویت بافت های مینای دندان.
• جویدن آدامس بدون قند برای افزایش بزاق دهان.
• مراجعه منظم به دندانپزشک برای معاینه و تمیز کردن حرفه ای دندان ها.
• پیگیری برای درمان و رفع مشکلات سیستم گوارشی.
• استفاده از دهانشویه بدون الکل برای کاهش تحریک و خشکی دهان.
• عدم مسواک زدن فوری پس از مصرف نوشیدنی های اسیدی؛ بهتر است ۳۰ دقیقه صبر شود.
• نوشیدن آب بعد از غذا یا میان وعده برای شستشوی دهان و کاهش اثر اسیدها.
• انجام فرآیند مسواک برای پاکیزه سازی فضای دهان و نابودی باکتری های مضر دندان با سرعت کم در 3 دقیقه.
• نخ دندان کشیدن برای استخراج ذرات مواد غذایی به دام افتاده در فواصل بین دندانی.
• مصرف مواد غذایی غنی از کلسیم مانند شیر، پنیر، ماست و سبزیجات برگ دار می تواند به تقویت مینای دندان کمک کند.
• ویتامین D به کمک جذب کلسیم در بدن با مصرف به اندازه ویتامین D؛ مصرف مواد غذایی غنی از ویتامین D مانند ماهی های چرب، زرده تخم مرغ و غذاهای غنی شده با ویتامین D.
• مصرف مواد غذایی غنی از فسفر مانند گوشت، ماهی، تخم مرغ و آجیل برای تقویت مینای دندان.
• محدود کردن مصرف قند؛ مصرف بیش از حد قند می تواند به رشد باکتری های مضر در دهان و تولید اسیدهایی که به مینای دندان آسیب می رسانند، کمک کند.

روش های درمان فرسایش مینای دندان چیست؟

ردیف	روش درمان	توضیحات
1️⃣	فلورایدتراپی	تقویت و بازسازی مینای دندان، کاهش حساسیت.
2️⃣	کامپوزیت باندینگ دندان	پوشاندن بخش های آسیب دیده با کامپوزیت.
3️⃣	ونیر (لمینت)	لایه نازک کامپوزیت یا سرامیک برای بهبود ظاهر و محافظت.
4️⃣	تاج یا روکش دندان	بازسازی عملکرد و ظاهر دندان در موارد شدید.
5️⃣	ارتودنسی دندان	اصلاح بی نظمی و ناهنجاری های دهان

1. درمان با اجرای فرآیند فلورایدتراپی

ماده معدنی ارزشمند فلوراید قادر به بازسازی مواد معدنی از دست رفته در مینای دندان است که منجر به تقویت ساختار بافت های متشکل آن می شود. استفاده منظم از این خمیر دندان ها می تواند به تقویت مینای دندان و کاهش حساسیت آن کمک کند. در صورت شکل گیری ابتدایی فرآیند پوسیدگی، فرسایش مینای دندان تازه در حال صورت گرفتن است. در چنین شرایطی ممکن است دندانپزشک معالج، اعمال فرآیند فلورایدتراپی را به صورت ژل، وارنیش یا محلول فلوراید بریا بیمار توصیه کند. با تزریق این ماده ارزشمند به بافت های متشکل مینای دندان، فعالیت باکتری های مضر پوسیدگی دندان متوقف خواهد شد. به یاد داشته باشید که انجام این فرآیند زمانی امکان پذیر است که بیمار در مراحل اولیه رشد و رویش پوسیدگی دندان قرار داشته باشد.

2. کامپوزیت باندینگ دندان

باندینگ دندان یک روش درمانی است که در آن از مواد کامپوزیتی برای پوشاندن نواحی آسیب دیده مینای دندان استفاده می شود. این روش می تواند به بهبود ظاهر دندان و محافظت از آن در برابر آسیب های بیشتر کمک کند. باید بدانید که طول عمر کامپوزیت دندان در صورت رعایت مراقبت های بعد از نصب آن بسیار زیاد است. این ماده ارزشمند در مقایسه با دیگر مواد ترمیمی دندان های آسیب دیده، از نظر قدرت اتصال به دندان ها بی نظیر و منحصر به فرد است. لازم به ذکر است که کامپویت دندان دارای رنگ های مختلفی است و دندانپزشک متخصص بعد از ارزیابی دقیق وضعیت دهان بیمار، بهترین رنگ را با در نظر گرفتن و بررسی رنگ سایر دندان ها، ایده آل ترین انتخاب را ارائه خواهد داد. با اجرای چنین فرآیندی، ظاهر طبیعی و زیبایی دندان ها حفظ می شود.

3. ونیرهای دندان

ونیرهای دندانی لایه های نازکی از مواد کامپوزیت یا سرامیکی (لمینت دندان) هستند که روی سطح دندان ها در لایه های قسمت جلویی بافت های متشکل دندان قرار می گیرند. این روش می تواند به بهبود ظاهر دندان های آسیب دیده و محافظت از آنها در برابر فرسایش بیشتر کمک کند. اجرای فرآیند نصب لمینت بر روی سطح دندان، نیازمند انجام عملیات تراشیدن مقداری از سطح ضخامت بافت های متشکل مینای دندان خواهید بود تا بتوان لمینت های طراحی شده در لابراتوار دندانپزشکی را در قسمت جلویی دندان ها قرار داد.

4. روکش دندان

در موارد شدید ساییدگی مینای دندان که منجر به از دست رفتن بخش قابل توجهی از ساختار دندان شده است، ممکن است نیاز به استفاده از تاج دندان یا روکش دندان باشد. تاج دندان یک پوشش محافظ است که روی دندان قرار می گیرد و به بازسازی عملکرد و ظاهر آن کمک می کند.

5. ارتودنسی دندان یا اصلاح ناهنجاری و بی نظمی های دهانی

احتمال تجربه کردن فرسایش مینای دندان در افرادی که در حال دست و پنجه نرم کردن با بی نظمی و نامرتی های دندانی هستند، بیشتر است. وجود مشکلات فکی (اوربایت، آندربایت، اپن بایت، کراس بایت، شلوغی دندان ها و …) در کنار بی نظمی های دندانی، باعث قرارگیری دندان های خلفی (پشتی) در معرض خوردگی و سایش مینای دندان خواهد شد. در چنین شرایطی، اجرای فرآیند ارتودنسی دندان بهترین راهکار درمانی برای جلوگیری از مشکلات جدی تر در آینده است.

اقدامات لازم برای محافظت و جلوگیری از فرسایش مینای دندان

برای جلوگیری از پیشرفت فرسایش مینای دندان، 7 راهکار درمانی وجود دارد:

1. عدم استعمال دخانیات

دخانیات نه تنها برای سلامت عمومی بدن مضر است، بلکه می تواند به سلامت دهان و دندان نیز آسیب برساند. مواد شیمیایی موجود در سیگار می توانند به مینای دندان آسیب برسانند و خطر ساییدگی آن را افزایش دهند.

2. ممنوعیت برای مصرف الکل

مصرف الکل می تواند باعث خشکی دهان و کاهش تولید بزاق شود. این امر می تواند خطر سایش مینای دندان را افزایش دهد. کاهش مصرف الکل و مصرف آب کافی می تواند به حفظ سلامت مینای دندان کمک کند.

3. دندان قروچه

دندان قروچه یا براکسیسم می تواند به مینای دندان آسیب برساند. این عادت می تواند باعث ساییدگی و از بین رفتن مینای دندان شود. استفاده از محافظ دندان در شب می تواند به کاهش آسیب های ناشی از دندان قروچه کمک کند.

4. رعایت برنامه غذایی سالم و مغذی

به حداقل رساندن یا حذف مواد غذایی و نوشیدنی هایی از برنامه تغذیه ای با خاصیت اسیدی، مهم ترین عامل برای جلوگیری از شکل گیری نازک شدن مینای دندان شناخته می شود. همچنین شست و شوی فضای دهان بعد از نوشیدن نوشیدنی های مذکور الزامی است تا فرایند فرسایش مینا شکل نگیرد. به یاد داشته باشید که نباید بعد از میل کردن این دسته از مواد غذایی، بالافاصله فرآیند مسواک را انجام دهید؛ حداقل 30 دقیقه زمان لازم است.

5. مصرف میان وعده های سالم

به یاد داشته باشید که باید میان وعده های ناسالم را با میان وعده های سالم جایگزین کرد. میان وعده های ناسالم مانند انواع غذاهای فست فود، پفک یا چیپس، میوه های خشک و غیره، باعث تشدید ترشح اسید معده می شود. همچنین این دسته از مواد غذایی قادر به افزایش تولید میزان نشاسته هستند. با افزایش سطح اسید و نشاسته، مینای دندان بیشتر در معرض سایش قرار خواهند گرفت. شست و شوی دهان با آب بعد از مصرف این دسته از مواد غذایی ضروری است.

6. افزایش مصرف آب و مایعات شفاف

هر چه میزان مصرف آب و مایعات شفاف در طول روز افزایش یابد، غدد بزاق دهان برای ترشح تقویت می شود. بزاق با مرطوب سازی فضای دهان، جرم دهانی را نابود و از تجمعه پلاک جلوگیری می کند. نوشیدن حداقل 8 لیوان آب در طول روز اجباری است.

7. جویدن آدامس حاوی قند زایلیتول

جویدن آدامس بدون قند بین فواصل زمانی میل کردن وعده های غذایی به ترشح بهتر بزاق دهان کمک بسزایی می کند. با افزایش بزاق و مرطوب سازی محیط فضای دهان، می توان به تقویت بافت های متشکل مینای دندان از طریق نابودسازی پلاک و جرم دندانی کمک کرد. آدامس های حاوی قند زایلیتول، در تقویت دندان بسیار تاثیرگذار است.

فرسایش مینای دندان در کودکان

سایش مینای دندان در کودکان می تواند ناشی از مصرف زیاد نوشیدنی های اسیدی، عادات نادرست بهداشت دهان و دندان و حتی بیماری های گوارشی باشد. همچنین، استفاده از شیشه شیر در شب می تواند خطر از بین رفتن مینای دندان را در کودکان افزایش دهد. آموزش عادات صحیح بهداشت دهان و دندان به کودکان، محدود کردن مصرف نوشیدنی های اسیدی و مراجعه منظم به دندانپزشک می تواند به پیشگیری از ساییدگی مینای دندان در کودکان کمک کند. در موارد شدید، دندانپزشک ممکن است درمان هایی مانند فلورایدتراپی یا باندینگ دندان را توصیه کند.

راهکارهای پیشگیری در کودکان

• محدود کردن نوشیدنی های اسیدی و شیرین:مصرف نوشابه، آبمیوه های صنعتی و نوشیدنی های شیرین باید کاهش یابد تا تماس اسید با دندان ها به حداقل برسد.
• استفاده صحیح از شیشه شیر:پرهیز از استفاده طولانی مدت از شیشه شیر، به ویژه در زمان خواب، از تماس مداوم دندان ها با مایعات قندی جلوگیری می کند.
• رعایت بهداشت دهان و دندان از سنین پایین:آموزش مسواک زدن صحیح با مسواک نرم و استفاده از خمیر دندان مناسب کودکان به تقویت و محافظت از مینای دندان کمک می کند.
• افزایش مصرف آب:نوشیدن آب پس از هر وعده غذایی و میان وعده به شستشوی دهان و کاهش اثر اسیدها کمک می کند.
• استفاده از رژیم غذایی غنی از کلسیم و ویتامین D:مصرف شیر، ماست، پنیر و سبزیجات برگ دار می تواند به استحکام و سلامت مینای دندان کودکان کمک کند.
• مراجعه منظم به دندانپزشک کودکان:چکاپ های دوره ای امکان تشخیص زودهنگام مشکلات و انجام اقداماتی مانند فلورایدتراپی یا فیشورسیلانت را فراهم می کند.

آیا مینای دندان از بین رفته، مجددا برگشت خواهد کرد؟

در صورت نابودی بافت های سفت و قدرت مند متشکل مینای دندان، امکان ترمیم و بازسازی به صورت طبیعی وجود ندارد؛ دیگر سلولی زنده ای برای ترمیم و تقویت وجود ندارند. اما باید بدانید که با استفاده از فرآیند فلورایدتراپی می تواند عملیات شکل گیری معدنی سازی را برای ترمیم سلول های مرده جهت جلوگیری از سایش بیشتر بافت های مینای دندان انجام داد. اما اگر مقدار پوسیدگی دندان خفیف نباشد، دندانپزشک معالج به اجرای سایر خدمات ترمیمی و زیبایی می پردازد.

جمع بندی کنیم؟

فرسایش مینای دندان قابل پیشگیری است و با رعایت بهداشت، تغذیه مناسب و مراجعه منظم به دندانپزشک می توان از حساسیت، تغییر رنگ و پوسیدگی جلوگیری کرد. درمان های ترمیمی مانند فلورایدتراپی، باندینگ و ونیر به محافظت و تقویت مینای دندان کمک می کنند.

سوالات متداول فرسایش مینای دندان