التهاب لثه: دلایل، علائم، راه های پیشگیری + 3 تا از اصلی روش های درمان
سلامت دهان و دندان بخشی از بهداشت عمومی انسان است که نقشی حیاتی در کیفیت زندگی و رفاه فرد دارد. یکی از شایع ترین مشکلات مرتبط با دهان و دندان، التهاب لثه است که به دلیل عدم مراقبت کافی از بهداشت دهان و تجمع باکتری ها در اطراف لثه و دندان ها بروز می کند. اگرچه در مراحل اولیه این بیماری نسبتاً بدون درد است و ممکن است نادیده گرفته شود، اما در صورت عدم درمان به مشکلات جدی تر مانند پریودنتیت و حتی از دست دادن دندان ها منجر می شود. در این مقاله از لبخندفا به بررسی دقیق تر این بیماری، علل، نشانه ها، و روش های درمان و پیشگیری آن خواهیم پرداخت تا بتوانیم به افرادی که با این مشکل دست وپنجه نرم می کنند یا به سلامت لثه های خود اهمیت می دهند، راهکارهای مفیدی ارائه دهیم.
التهاب لثه چیست؟
التهاب لثه، که در اصطلاح پزشکی به عنوان ژنژیویت نیز شناخته می شود، نوعی بیماری خفیف و برگشت پذیر لثه است که با تجمع باکتری ها بر روی لثه ها و دندان ها ایجاد می شود. در شرایط عادی، دهان ما به طور طبیعی باکتری هایی را در خود دارد که برای فرآیندهای مختلف از جمله تجزیه غذاها مورد نیازند. با این حال، زمانی که این باکتری ها به شکل پلاک های نرم و چسبنده در اطراف لثه ها تجمع پیدا می کنند. در اثر مراقبت نکردن مناسب به جرم های سخت تر تبدیل می شوند، لثه ها ملتهب می شوند.
ژنژیویت در مراحل اولیه به ندرت دردناک است و همین امر سبب می شود افراد از اهمیت آن غافل شوند. بر اساس تحقیقات، این مشکل یکی از شایع ترین بیماری های دهان و دندان در جهان است که درصد بالایی از افراد بالغ را تحت تاثیر قرار می دهد. در صورت عدم درمان ژنژیویت، زمینه برای بیماری های جدی تر مانند پریودنتیت فراهم می شود. اهمیت این بیماری از آن جهت است که نه تنها لثه ها، بلکه سلامت کل دهان و حتی بدن را تحت تاثیر قرار می دهد.
دلایل و عوامل ایجاد التهاب لثه
دلایل متعددی می تواند در ایجاد ژنژیویت و بیماری های لثه نقش داشته باشد. اصلی ترین علت ژنژیویت تجمع پلاک های باکتریایی است. اگر این پلاک ها روزانه با مسواک و نخ دندان به خوبی پاک نشود، تبدیل به جرم و موجب التهاب بافت های دهان می شود. پلاک ها، باکتری های چسبنده ای هستند که به سطح دندان ها و لثه ها می چسبند. رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان مثل مسواک زدن ناکافی یا اشتباه و نخ دندان نکشیدن باعث می شود باکتری ها و ذرات غذا بر روی دندان ها و لثه ها باقی بمانند و زمینه ساز ژنژیویت شوند.
تغییرات هورمونی مانند بلوغ، بارداری، یا دوران قاعدگی در زنان می تواند منجر به افزایش حساسیت لثه ها شود. برخی از بیماری ها مانند دیابت، ایدز و حتی بیماری های سیستم ایمنی می توانند سیستم ایمنی بدن را تضعیف و فرد را نسبت به عفونت های لثه ای مستعدتر کنند. سیگار و محصولات حاوی تنباکو باعث کاهش خونرسانی به لثه ها شده و توانایی آنها در مقابله با عفونت را کاهش می دهند. علاوه بر این ها رژیم غذایی فاقد ویتامین ها و مواد معدنی ضروری به خصوص ویتامین C می تواند مقاومت لثه ها را در برابر عفونت ها کاهش دهد.
علائم
تشخیص به موقع علائم ژنژیویت به جلوگیری از پیشرفت این بیماری و بروز عوارض جدی تر کمک می کند. لثه ها در حالت طبیعی صورتی هستند، اما در صورت ملتهب شدن، به رنگ قرمز و متورم درمی آیند. خونریزی از لثه ها به ویژه هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن یکی از نشانه های رایج ژنژیویت است. بوی بد دهان که ناشی از تجمع باکتری ها و پلاک های باکتریایی است، می تواند نشانه ای از التهاب باشد. در مواردی، لمس لثه های ملتهب باعث احساس درد و ناراحتی می شود. با مزمن شدن مشکل، ممکن است، تحلیل لثه رخ دهد و لثه ها به تدریج عقب نشینی کنند. در این حالت دندان ها بلندتر از حد طبیعی به نظر می رسند.
روش های پیشگیری از التهاب لثه
پیشگیری از ژنژیویت با رعایت نکات بهداشتی ساده ممکن است. مسواک زدن حداقل دو بار در روز و استفاده منظم از نخ دندان به حذف پلاک های باکتریایی کمک می کند. دهانشویه های ضد باکتری می توانند به کاهش رشد باکتری های دهان کمک کرده و از بیماری لثه پیشگیری کنند. با مراجعه به دندانپزشک و جرمگیری دندان و لثه، از تجمع پلاک ها جلوگیری و سلامت لثه ها حفظ می شود. مصرف غذاهای حاوی ویتامین های C و D به تقویت سیستم ایمنی و محافظت از لثه ها کمک می کند. ترک سیگار و محصولات حاوی تنباکو به بهبود سلامت لثه و کاهش احتمال ابتلا به ژنژیویت کمک می کند.
روش های درمان التهاب لثه
درمان های خانگی
درمان های خانگی برای بیماری های لثه مانند ژنژیویت در مواردی موثر است که بیماری در مراحل اولیه و خفیف باشد. این روش ها شامل موارد زیر است:
دهانشویه آب نمک: آب نمک به دلیل خاصیت ضدعفونی کنندگی خود، یکی از روش های طبیعی و ساده برای کاهش باکتری های دهان و التهاب است. برای تهیه این دهانشویه، نصف قاشق چای خوری نمک را در یک لیوان آب گرم حل کرده و دهان خود را روزانه دو تا سه بار با آن بشویید
آلوئه ورا: ژل آلوئه ورا خاصیت ضد التهابی و ضد باکتریایی دارد. مالیدن مقدار کمی از ژل آلوئه ورا روی لثه ها و ماندن آن برای چند دقیقه، می تواند در کاهش تورم و تسکین لثه ها موثر باشد.
روغن کشی (Oil Pulling): استفاده از روغن نارگیل یا روغن کنجد برای روغن کشی دهان می تواند به کاهش باکتری های مضر دهان کمک کند. برای انجام روغن کشی، یک قاشق از روغن را به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در دهان خود بچرخانید و سپس آن را بیرون بریزید.
چای سبز: چای سبز حاوی آنتی اکسیدان های قوی است که می تواند در کاهش التهاب و جلوگیری از رشد باکتری ها کمک کند. مصرف روزانه یک تا دو فنجان چای سبز می تواند به حفظ سلامت دهان و دندان کمک کند.
این روش های خانگی در کاهش علائم و تسکین التهاب موثر هستند، اما اگر علائم ادامه پیدا کنند، نیاز به مراجعه به دندانپزشک وجود دارد.
جرمگیری حرفه ای و کورتاژ لثه در دندانپزشکی برای درمان التهاب لثه
در مواردی که پلاک های باکتریایی به جرم های سخت و مقاوم تبدیل شوند، استفاده از روش های خانگی کافی نخواهد بود و نیاز به جرمگیری تخصصی توسط دندانپزشک است. دندانپزشک با استفاده از ابزارهای مخصوص، جرم و پلاک های چسبیده به دندان و لثه ها را برمی دارد. پس از برداشت جرم، دندان ها پولیش می شوند تا سطح دندان صاف و صیقلی شده و احتمال تجمع دوباره پلاک کاهش یابد. در موارد شدیدتر، دندانپزشک ممکن است اقدام به کورتاژ لثه کند. این روش برای برداشتن بافت های عفونی و بهبود وضعیت لثه ها استفاده می شود.
جرم گیری و کورتاژ لثه از روش های موثر برای کنترل و درمان بیماری های پیشرفته لثه است. این روش ها به رفع عوامل اصلی ایجاد ژنژیویت کمک کرده و به لثه ها اجازه می دهند به وضعیت طبیعی بازگردند.
درمان های دارویی
در برخی موارد که التهاب شدید است، دندانپزشک ممکن است داروهای خاصی را برای کاهش التهاب و کنترل عفونت تجویز کند. در صورت عفونت شدید، آنتی بیوتیک های موضعی مانند ژل ها و دهانشویه های حاوی کلرهگزیدین یا در مواردی آنتی بیوتیک های خوراکی تجویز می شود. دهانشویه های حاوی مواد ضد باکتری مانند کلرهگزیدین به کاهش باکتری های دهان و التهاب کمک می کنند. دندانپزشک معمولاً دهانشویه های ضد باکتری را به صورت موقت و دوره ای تجویز می کند. در صورت درد و التهاب شدید، استفاده از داروهای مسکن مانند ایبوپروفن یا ژل های بی حس کننده موضعی برای کاهش درد توصیه می شود.
اهمیت مراجعه منظم به دندانپزشک
مراجعه منظم به دندانپزشک، نه تنها از پیشرفت ژنژیویت جلوگیری می کند، بلکه امکان تشخیص زودهنگام مشکلات و انجام جرمگیری های دوره ای را فراهم می سازد. دندان پزشکان می توانند با بررسی وضعیت لثه ها و دندان ها، مشکلات احتمالی را شناسایی کرده و به پیشگیری از بروز بیماری های جدی تر کمک کنند.
عوارض عدم درمان التهاب لثه
در صورت عدم درمان، التهاب می تواند به عوارض جدی تری منجر شود. پیشرفته تر شدن ژنژیویت می تواند به بیماری لثه ای موسوم به پریودنتیت منجر شود که در آن استخوان های اطراف دندان تحلیل می روند. با تحلیل استخوان فک و عقب نشینی لثه، دندان ها نیز دچار لق شدگی و حتی از دست رفتن می شوند. تحقیقات نشان داده که ژنژیویت می تواند با مشکلات جدی تر مانند بیماری های قلبی و دیابت مرتبط باشد و حتی خطر ابتلا به عفونت های ریوی را افزایش دهد.
جمع بندی
التهاب لثه (ژنژیویت) اگرچه ممکن است به عنوان یک مشکل خفیف در نظر گرفته شود، اما عدم توجه به آن می تواند به عوارض جدی منجر شود. رعایت بهداشت دهان و دندان، تغذیه مناسب و مراجعه منظم به دندانپزشک از مهم ترین اقدامات پیشگیرانه برای حفظ سلامت لثه ها و جلوگیری از بیماری های مرتبط با آن است.
سوالات متداول
علت اصلی ژنژیویت، تجمع پلاک های باکتریایی روی دندان ها و لثه هاست. رعایت بهداشت دهان و دندان، شامل مسواک زدن منظم، استفاده از نخ دندان و جرمگیری دوره ای توسط دندانپزشک، از تجمع پلاک و بروز التهاب جلوگیری می کند.
در موارد خفیف، رعایت بهداشت دهان و استفاده از دهانشویه می تواند به بهبود علائم کمک کند. اما در موارد پیشرفته تر، مراجعه به دندانپزشک و درمان حرفه ای مانند جرمگیری ضروری است.
ژنژیویت یک بیماری خفیف و اولیه لثه است که فقط شامل لثه ها می شود، در حالی که پریودنتیت بیماری پیشرفته تری است که می تواند استخوان های فک و ساختارهای نگهدارنده دندان ها را نیز درگیر کند و به از دست دادن دندان منجر شود.
بله، استعمال دخانیات جریان خون به لثه ها را کاهش می دهد و سیستم ایمنی را تضعیف می کند، که این امر می تواند ریسک و شدت ژنژیویت را افزایش دهد و درمان را دشوارتر کند.
اگر علائمی مانند خونریزی مداوم لثه، تورم، قرمزی، یا بوی بد دهان ادامه یابد و با مراقبت های خانگی بهبود نیابد، توصیه می شود به دندانپزشک مراجعه کنید تا از پیشرفت بیماری و عوارض احتمالی جلوگیری شود.
